verbos auxiliares
İspanyolca yardımcı fiiller …fiil ifadelerini oluşturmak için ana fiillerin belli zaman çekimleri ile birleştirilerek kullanılıyor. Ulaçtan , ortaçdan , mastar ekinden önce gelir. İspanyolca da bu şekilde çok fazla kullanılan yardımcı fiil vardır.
Yardımcı fiiller ana fiilin zamanını belli etmek için kullanılıyor.
İspanyolca yardımcı fiiller iki şekile ayrılıyor. Nasıl kullanıldıklarına göre…
- Basit : fiil tek başına kullanılıyor
- bileşik : fiil ortaç ile birlikte kullanılıyor.(bileşik zamanlar)
İspanyolca yardımcı fiiller cümle içersindeki ek görevi dışında tek başlarına da bir çok anlam ifade etmektedir.
Yalnızca ana fiilli olan ve yardımcı fiili olmayan bir zamana geniş zaman denir.
Mastarlı yardımcı fiiller
Mastarlı yardımcı fiiller” terimi İspanyolca’da “verbos auxiliares con infinitivo” olarak ifade edilen bir yapıyı ifade etmektedir. Bu yapıda, bir yardımcı fiil (auxiliar) ve mastar (infinitivo) şeklinde bir fiil bir araya gelir.
Mastarlı yardımcı fiiller, birinci şahıs (yo) veya üçüncü şahıs (él/ella/usted) gibi şahıs zamirleriyle kullanılır ve birinci şahıs tekil veya üçüncü şahıs çoğul çekimleriyle uyumlu hale gelirler. Bu yapıda yardımcı fiil, zaman veya kip bildiren bir fiil olabilirken, mastar ise bir eylemi nesnesiz veya belirsiz bir şekilde ifade eder.
Örneğin:
Voy a comer. (Yemek yiyeceğim.)
Debes estudiar más. Daha çok çalışmalısın.
Va a venir mañana. Yarın gelecek.
Bu örneklerde,
- “ir” (gitmek), “deber” (gerekli olmak, gerekmek)
- “venir” (gelmek) fiilleri mastarlı yardımcı fiil olarak kullanılmıştır.
İspanyolca yardımcı fiiller, gelecek zamanı (ir + a + mastar), zorunluluk veya tavsiye ifade eden bir durumu (deber + mastar) veya yakın bir gelecekte gerçekleşecek bir eylemi (venir + a + mastar) belirtmektedir.
Mastarlı yardımcı fiiller İspanyolca’da sıklıkla kullanılan bir yapıdır ve farklı zaman veya kipleri ifade etmek için yardımcı bir rol oynarlar.
| deber | malı,meli… | should |
| deber de | sahip olmak gerekir | To have should do |
| venir a | olmak zorunda… | have to happen |
| volver a | Bir şeyi tekrar yapmak.. | to do stg..again |
| ir a | birşeyler yapmak | going to ..do stg |
| poder+mastar | yapabilmek | Can/could – may |
| soler | Alışkanlık | Used to |
| Haber de Tener que deber de | yapmak zorunda olmak | To have to do |
| llegar a alcanzar a | Bir şeyi yapmayı başarmak | To manage to do stg |
| Hacer | yapmak | to do,to make |
| acabar (şimdiki zaman)de + geçmiş ortaç | az önce yapılan ..bir şeyler | Just have ..done stg |
Bileşik yardımcı fiiller
İspanyolca yardımcı fiiller Bazıları bileşik zamanları oluşturmak veya ortaç yapılarını kullanmak için kullanılıyor. İşte yaygın olarak kullanılan bazı bileşik yardımcı fiiller ve ortaç yapılarını oluşturdukları zamanlar:
- haber (haber) – Pretérito Perfecto Compuesto (Geçmişte tamamlanmış zaman):
- He hablado. (Konuştum.)
- Has comido. (Yedin.)
- Ha vivido. (Yaşadı.)
- ser (olmak) – Futuro Perfecto (Gelecekte tamamlanmış zaman):
- Seré realizado. (Gerçekleşmiş olacağım.)
- Serás aprendido. (Öğrenmiş olacaksın.)
- Será logrado. (Başarılmış olacak.)
- haber (haber) – Condicional Perfecto (Koşullu tamamlanmış zaman):
- Habría terminado. (Bitirmiş olurdum.)
- Habrías viajado. (Seyahat etmiş olurdun.)
- Habría leído. (Okumuş olurdu.)
- haber (haber) – Pluscuamperfecto (Önceki tamamlanmış zaman):
- Había llegado. (Gelmişti.)
- Habías visto. (Görmüştün.)
- Había comido. (Yemişti.)
Bu yardımcı fiiller, zaman veya kip bildiren fiillerle bir araya gelerek çeşitli zaman yapılarını oluştururlar. Bileşik zamanlar, geçmişte tamamlanmış eylemleri veya gelecekte tamamlanmış eylemleri ifade etmek için kullanılırken, ortaç yapıları eylemleri nesnesiz veya belirsiz bir şekilde ifade etmek için kullanılıyor.
ingilizcedeki yardımcı fiiler ile karşılaştıralım.
İngilizce ile benzerlik göstermesine rağmen çoğu yardımcı fiil benzer değildir. Örneğin : ingilizce de kullanılan ‘will’ yardımcı fiili vardır. İspanyolca da ise gelecek zamandan bahsederken sadece fiilin sonunda aksan vardır.
olacağım
I will be.
seré
En sık kullanılanlar
En çok kullanılan İspanyolca yardımcı fiiller arasında “ser”, “estar”, “haber” ve “tener” bulunuyor. İşlevleri ve kullanımları şu şekildedir:
- Ser: Kalıcı veya genel durumu ifade eder. Özellikleri, meslekleri, milliyeti, malikâneleri vb. tanımlamak için kullanılıyor.
- Estar: Geçici veya anlık durumu ifade eder. Konum, sağlık durumu, duygular, geçici durumlar vb. için kullanılıyor.
- Haber: Tamamlanmış eylemleri ifade eder. Presente perfecto ve diğer zamanlarda yardımcı fiil olarak kullanılıyor.
- Tener: Sahip olma durumunu ifade eder. Şahsi eşyalar, ilişkiler, hisler vb. için kullanılıyor.
Estar-Ser
Ayrıntılı anlatım için ser-estar konu anlatımına bakabilirsiniz. Kalıcı veya genel durumu ifade eder. Özellikleri, meslekleri, milliyeti, malikâneleri vb. tanımlamak için kullanılıyor.
be + gerund : estar + present participle -gerund
O şarkı söylüyor.
Ella esta cantando.
She is singing.
be + past participle : ser + past participle(geçmiş ortaç)
Şiir öğretmeni tarafından yazılmıştır.
The poem was written by her teacher.
El poema fue escrito por su maestra.
Poder
can +fiil : poder + mastar
Şarkı söyleyebilirler.
Ellas pueden cantar
They can sing.
may : poder
yağmur yağabilir.
ıt may rain.
puede llover.
Haber-tener-hacer
Ayrıntılı konu anlatımı için haber-tener-hacer sayfasına bir göz atın.
have + past participle : haber
uzun zaman oldu.
ha pasado mucho tiempo.
it have been a long time.
ought, should: deber-debería
O bu kitabı okumalı.
Ella debería leer este libro.
she should read this book.
will: gelecek zaman -será –will be
my son will go to university next year.
Benim oğlum seneye üniversiteye gidecek.
mi hijo irá a la universidad el año que viene.
Nerede kullanılır..
El español’da yardımcı fiiller, çeşitli zaman ve kip yapılarında kullanılan fiillerdir. Yardımcı fiiller, eylemin zamanını, kipini veya durumunu belirtmek için kullanılıyor. İşte İspanyolca’da yaygın olarak kullanılan yardımcı fiiller ve kullanım örnekleri:
Haber
Eylemin zamanını belirtmek için kullanılıyor.
El presente de haber (şimdiki zaman yardımcı fiilinin çekimleri) için aşağıdaki tabloyu kullanabilirsiniz:
| presente | |
|---|---|
| Yo | he |
| Tú | has |
| Él/Ella/Usted | ha |
| Nosotros/Nosotras | hemos |
| Vosotros/Vosotras | habéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | han |
He visto esa película. (O filmi izledim.)
Ser
Eylemin durumunu veya niteliğini belirtmek için kullanılıyor.
| presente | |
|---|---|
| Yo | Soy |
| Tú | Eres |
| Él/Ella/Usted | es |
| Nosotros/Nosotras | somos |
| Vosotros/Vosotras | sois |
| Ellos/Ellas/Ustedes | son |
Mi hermano es médico. (Kardeşim doktor.)
Estar
Eylemin geçici durumunu veya yerini belirtmek için kullanılıyor.
| presente | |
|---|---|
| Yo | estoy |
| Tú | estás |
| Él/Ella/Usted | está |
| Nosotros/Nosotras | estamos |
| Vosotros/Vosotras | estáis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | están |
Estoy cansado/a. (Yorgunum.)
Tener
Sahiplik, deneyim veya duygu ifadesi için kullanılıyor.
| presente | |
|---|---|
| Yo | tengo |
| Tú | tienes |
| Él/Ella/Usted | tiene |
| Nosotros/Nosotras | tenemos |
| Vosotros/Vosotras | tenéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | tienen |
Tengo hambre. (Açım.)
Poder
İmkân, yetenek veya izin ifadesi için kullanılıyor.
| presente | |
|---|---|
| Yo | puedo |
| Tú | puedes |
| Él/Ella/Usted | puede |
| Nosotros/Nosotras | podemos |
| Vosotros/Vosotras | podéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | pueden |
No puedo ir a la fiesta. (Partiye gidemem.)
Querer
İstek veya niyet ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | quiero |
| Tú | quieres |
| Él/Ella/Usted | quiere |
| Nosotros/Nosotras | queremos |
| Vosotros/Vosotras | queréis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | quieren |
Quiero tomar un café. (Bir kahve içmek istiyorum.)
Necesitar
Gereklilik ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | necesito |
| Tú | necesitas |
| Él/Ella/Usted | necesita |
| Nosotros/Nosotras | necesitamos |
| Vosotros/Vosotras | necesitáis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | necesitan |
Necesito ayuda con mi tarea. (Ödevimle yardıma ihtiyacım var.)
Saber
Bilgi ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | sé |
| Tú | sabes |
| Él/Ella/Usted | sabe |
| Nosotros/Nosotras | sabemos |
| Vosotros/Vosotras | sabéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | saben |
Sé hablar inglés. (İngilizce konuşmayı biliyorum.)
Deber
Zorunluluk veya ödev ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | debo |
| Tú | debes |
| Él/Ella/Usted | debe |
| Nosotros/Nosotras | debemos |
| Vosotros/Vosotras | debéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | deben |
Debes estudiar para el examen. (Sınava çalışmalısın.)
Ir
Gelecek zaman ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | voy |
| Tú | vas |
| Él/Ella/Usted | va |
| Nosotros/Nosotras | vamos |
| Vosotros/Vosotras | vais |
| Ellos/Ellas/Ustedes | van |
Vamos a salir esta noche. (Bu gece dışarı çıkacağız.)
Venir
Geçmiş zaman ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | vengo |
| Tú | vienes |
| Él/Ella/Usted | viene |
| Nosotros/Nosotras | venimos |
| Vosotros/Vosotras | venís |
| Ellos/Ellas/Ustedes | vienen |
Vengo de la tienda. (Mağazadan geliyorum.)
Hacer
Süreklilik ifadesi için kullanılır.
| presente | |
|---|---|
| Yo | hago |
| Tú | haces |
| Él/Ella/Usted | hace |
| Nosotros/Nosotras | hacemos |
| Vosotros/Vosotras | hacéis |
| Ellos/Ellas/Ustedes | hacen |
Hace mucho calor. (Çok sıcak.)