Bir cümlede İtalyanca dilek kipi (Subjunctive mood) kullanmak istiyorsak, öznelerin farklı olması gerekir.
İtalyanca dilinde dilek kipi, gerçekleşmesi mümkün olmayan bir durum hakkında konuşmak için kullanılır ya da şart kipi gibi bir olasılığı ifade etmek yerine, gerçekleşmesi imkansız bir şeyi ifade eder. Dilek kipi genellikle geçmiş zaman fiil kökleriyle oluşturulur.
Che bağlacı
Dilek kipi, “che” bağlacı ile başlar ve fiil, “che” bağlacından sonra gelir. Fiil, üçüncü tekil kişiye (lui/lei) göre çekilir. Örneğin:
Che tu fossi qui con me.
Keşke burada benimle olsaydın.
Che lui potesse venire alla festa.
Keşke partiye gelebilseydi.
Che voi riusciste ad arrivare in tempo.
Keşke zamanında gelmeyi başarsaydınız.
Burada, “fossi” ve “potesse” fiilleri geçmiş zaman fiil kökleri olarak kullanılmıştır. “Fossi”, “essere” fiilinin geçmiş zaman fiil köküdür ve “potesse”, “potere” fiilinin geçmiş zaman fiil köküdür.
Ayrıca dilek kipinin negatif hali, “che non” bağlacı kullanılarak oluşturulur.
Örneğin
Che non fossi qui con me.
Keşke burada benimle olmasaydın.
Che lui non potesse venire alla festa.
Keşke partiye gelemeseydi.
Dilek kipinin diğer bir kullanımı da üzüntü veya pişmanlık ifade etmek içindir. Bu durumda, geçmiş zaman fiil kökleri kullanılmaz.
Örneğin
Mi dispiace che non possiamo venire.
Üzgünüm ki gelemiyoruz.
Siamo spiacenti che il ristorante sia chiuso.
Üzgünüz ki restoran kapalı.
Dilek kipinin kullanımı oldukça esnektir ve herhangi bir konuda bir dilek ifade etmek için kullanılabilir. Ancak, bu kipin kullanımı, bir şeyin gerçekleşmesine dair bir olasılık ifade etmek için kullanılan şart kipinden farklıdır.
İtalyanca dilek kipi bir ruh halini yansıtır. Mesela;
dilekler, arzu, korku, umut, şüphe
örneğin;
I hope you will forgive me.
Umarım beni affedersin.
Spero mi perdonerai
Hope(ummak): umuyorum
Forgive(affetmek): affetmesini istediğim kişi .Öyleyse iki özne vardır.
İtalyanca dilek kipi bazı bölümlere ayrılıyor . Zamanlara göre sınıflandırılıyor.
- present subjunctive(şimdiki zaman dilek kipi)
- past subjunctive(geçmiş zaman dilek kipi)
- imperfect subjunctive
- trapassato subjunctive
Şimdiki zaman -dilek kipi
İtalyanca’da dilek kipi, “congiuntivo presente” olarak adlandırılır ve genellikle bir dilek veya istek ifade etmek için kullanılır. Şimdiki zaman olarak da bilinir, çünkü şu anki zamanın bir arzusunu veya isteğini ifade eder.
Dolayısıyla dilek kipi, düzenli fiillerde, kök fiilin üçüncü kişi tekil (lui/lei) şimdiki zaman şeklinin alınmasıyla oluşur. Düzensiz fiillerde ise, fiilin köküne ek olarak bazı değişiklikler yapılması gerekebilir.
present subjunctive çekimleri
| şahıs z. | Are | Ere | İre |
|---|---|---|---|
| İo | i | a | a |
| Tu | İ | a | a |
| Lui/lei | i | a | a |
| Noi | iamo | iamo | iamo |
| Voi | iate | iate | iate |
| Loro | ino | ano | ano |
| Şahıs zam. | Parlare-ARE | scrivere-ERE | Partire-İRE |
|---|---|---|---|
| io | parli | scriva | parta |
| tu | parli | scriva | parta |
| lui/lei | parli | scriva | parta |
| noi | parliamo | scriviamo | partiamo |
| voi | parliate | scriviate | partiate |
| loro | parlino | scrivano | partano |
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, her fiilin kökünün farklı olduğudur ve bu nedenle fiillerin çekimleri de farklıdır.
Örneğin, “avere” fiili (sahip olmak) için:örneğin;
| Che io abbia | umarım benim olsun |
| Che tu abbia | umarım senin olsun |
| Che lui/lei abbia | umarım onun olsun |
| Che noi abbiamo | umarım bizim olsun |
| Che voi abbiate | umarım sizin olsun |
| Che loro abbiano | umarım onların olsun |
Benzer şekilde, “essere” fiili (olmak) için: örneğin;
| Che io sia | umarım ben olayım |
| Che tu sia | umarım sen olasın |
| Che lui/lei sia | umarım o olsun |
| Che noi siamo | umarım biz olalım |
| Che voi siate | umarım siz olun |
| Che loro siano | umarım onlar olsun |
Dilek kipi ayrıca, “che” ile başlayan bir yan cümlede de kullanılabilir. Bu yapısı “che” ile başlayan yan cümlenin olumlu veya olumsuz bir fiilin dilek kipiyle tamamlanmasıdır.
Örneğin:
- Spero che tu abbia un buon compleanno. (Umarım iyi bir doğum günü geçirirsin.)
- Non credo che loro siano felici. (Sanmıyorum ki mutlu olsunlar.)
İtalyanca dilek kipi, diğer İtalyanca zaman kipleriyle birlikte kullanılarak, zaman dilimleri ve neden-sonuç ilişkileri hakkında daha ayrıntılı ifadeler yapılabilir.
Yardımcı fiilerin çekimleri
| Essere Şimdiki zaman | Avere Şimdiki zaman | ||
|---|---|---|---|
| ben | Che io sia | İo abbia | Sahibim |
| sen | Che tu sia | Tu abbia | Sahipsin |
| o | Che lui/lei sia | Lui/lei abbia | O sahip |
| biz | Che noi siamo | Noi abbiamo | sahibiz |
| siz | Che voi siate | Voi abbiamo | Sahipsiniz |
| Onlar | Che loro siano | Loro abbiamo | Onlar sahip |
Olumlu
Fiil+Özne+fiil+nesne/tümleç
Spero che+tu+vinca+la partita
örneğin;
I hope that you win the game
Umarım oyunu kazanırsın
Spero che tu vinca la partita
I think that she sleeps.
Sanırım uyuyor.
Penso che lei dorma.
I believe that they come earlier
Daha önce geldiklerine inanıyorum
Credo che vengano presto.
Olumsuz
Fiil+Özne+non+fiil
örneğin;
Credo che+ loro+non+vengano+in ritardo.
I think that+they+do not+come+late
Ben geç kalmadıklarını düşünüyorum.
Suggerisco+tu+non +vada+presto.
I suggest you do not go early.
Erken gitmemenizi öneririm.
Eğer ana cümleler fiile arzu, korku, umut, şüphe, tercih bu duyguları uyandırtırsa : yan cümle dilek kipi olarak kullanacaktır.
örneğin;
I hope she stay more
Umarım daha fazla kalır
Spero che rimanga di più
I hope the teacher give good grades.
Umarım öğretmen iyi notlar verir.
Spero che l’insegnate dia buoni voti.
ı would like to go to Disneyland.
Disneyland’a gitmek istiyorum.
Vorrei andare a Disneyland.
Dolaylı soru cümleleri,
örneğin;
I ask you that how much is this car
Sana bu arabanın ne kadar olduğunu soruyorum
Ti chiedo quanto costa questa macchina
I ask what language you speaks
Hangi dili konuştuğunu soruyorum
Chiedo che linua parli
Tavsiye ve fikir için
örneğin;
Vorresti ballare con me?
Benimle dans etmek ister misin?
Would you like to dance with me?
Istek için
örneğin;
I would like to have green tea.
Yeşil çay istiyorum.
Mi piacerebbe avere il tè verde.
Mini test
- Che io” ifadesini kullanarak “parlare” fiilini dilek kipinde kullanın.
- “Che voi” ifadesini kullanarak “mangiare” fiilini dilek kipinde kullanın.
- “Che tu” ifadesini kullanarak “fare” fiilini dilek kipinde kullanın.
- “Che loro” ifadesini kullanarak “leggere” fiilini dilek kipinde kullanın.
- “Che noi” ifadesini kullanarak “dormire” fiilini dilek kipinde kullanın.
CEVAPLAR
- Che io parli.
- Che voi mangiate.
- Che tu faccia.
- Che loro leggano.
- Che noi dormiamo.