İtalyanca yardımcı fiiller

yardımcı fiiller

İtalyanca yardımcı fiiller “essere” ve “avere“dir.

essere to be	cinsiyet ve sayıdan(tekil-çoğul) etkilenir *Bir yere hareket vardır.* cinsiyet ve sayıdan(tekil-çoğul) etkilenmez.
avere to have	fiiller-o ile biterler. *Hareket yok: bir yere*

İo
Tu
Lui/lei
Noi
Voi
Loro

Sono
Sei
é
Siamo
Siete
Sono

Essere

İtalyanca yardımcı fiiller arasındaki bu fiil genellikle “to be” fiiliyle karşılık gelir ve çoğunlukla durumları, hisleri ve görünümleri ifade etmek için kullanılır. Aynı zamanda, hareket veya eylemin kendisini belirtmek için de kullanılabilir.

Sono stanco.
Yorgunum.

Siamo andati al cinema.
Sinemaya gittik.

È stato un piacere conoscerti.
Seni tanımak güzeldi.

**Dönüşlü fiillerle kullanabilirsiniz.
dönüşlü fiiller nedir?

Aynı kişi hem fiil eyleminden etkilenen hem de eylemi yapan olduğunda, özne ve nesne aynı olur. Bu nedenle, dönüşlü fiilleri kullanırız. Bu tür fiiller nesne almazlar veya hareketi bildiren fiillerle kullanılırlar.

Bazı hareketli fiiller ve dönüşlü fiiller, her zaman ‘essere’ yardımcı fiilini alırlar ve neye veya kime sorusu cevap vermezler.

Örneğin, “to born” fiili için “what born?” sorusuna cevap verilemez.

“Piacere” fiili ise “essere” yardımcı fiili ile,

“Olmak” anlamını ifade eden fiil, “essere” yardımcı fiili ile kullanın. Örneğin, “stare” fiili “to stay” anlamına gelir.

Fiil, cinsiyet, sayı ve fiilin üçüncü çekimleri kabul edilebilir olmalıdır.

Henry went to the cinema
Henry sinemaya gitti
Henry é andato al cinema(gender:male so end with o)

Mary went to the cinema
Mary sinemaya gitti
Mary é andata al cinema.(gender:female so end with a)

Çoğul Essere

Men went to the cinema
Erkekler sinemaya gitti
Gli uomini sono andati al cinema(mas.plural:end with -i)

Women went to the cinema
Kadınlar sinemaya gitti
Le donne sono andate al cinema(fem.plural:end with -e)

Avere

Bu fiil, “to have” fiiliyle karşılık gelir ve genellikle sahip olunan şeyleri, geçmişte yapılan eylemleri ve genel olarak “sahip olmak” anlamını ifade etmek için kullanılır.

Ho una macchina.
Bir arabam var.

Abbiamo mangiato la pizza.
Pizzayı yedik.

Hai visto il mio libro?
Kitabımı gördün mü?

Bunlar, İtalyanca’da en yaygın olarak kullanılan yardımcı fiillerdir ve birçok farklı anlamı ifade edebilirler. Ancak, bazen başka yardımcı fiiller de kullanılabilir.

Bir yardımcı fiil, bir cümlenin hangi durumda olduğunu bilmenize yardımcı olur. Yardımcı fiiller, bir şeyin ne zaman olduğunu veya olduğunu belirtmek için diğer fiillerle eşleştirilirler.

Ne zaman kullanılır?
Yardımcı fiiller, geçmişte olan bir şey hakkında veya belirli bir süre boyunca devam eden (veya devam etmekte olan) bir eylemi tartışmak istediğinizde kullanılır. Yani bileşik zamanlara yardımcı oldukları için bu şekilde adlandırılırlar.

She washed the dishes.
Bulaşıkları yıkadı.
Ha lavato i piatti (verb and with -o)(gender,singular,plural not important)

Stare (to be)(to stay)

“stare” İtalyanca’da yardımcı fiil olarak kullanılabilir. “Stare” fiili, İtalyanca’da “to be” fiilinin birçok işlevini yerine getirebilir ve birçok farklı yapıda kullanılabilir.

“stare” fiili, İtalyanca’da geçmiş zaman anlatımında “essere” (to be) fiilinin yerine geçerek kullanılabilir.

“essere” yerine “stare”

Sono stato a casa tutto il giorno.
Tutto il giorno ho stato a casa.
Bu cümlede “sono stato” (to be) yerine “ho stato” (stare) kullanılmıştır. Türkçe anlamı “Tüm gün evdeydim.”

Bunun dışında “stare”, İtalyanca’da ilerideki bir zamanda gerçekleşecek bir eylemi anlatmak için de kullanılabilir:

Domani starò a casa.
Yarın evde olacağım.
Bu cümlede “stare” fiili gelecekteki bir eylemi anlatmak için kullanılmıştır.

Ayrıca “stare” fiili, İtalyanca’da -ando ve -endo ekleriyle birlikte kullanılarak “present participle” (şimdiki ortaç) yapılarını oluşturmak için de kullanılabilir:

Sto studiando italiano.
İtalyanca çalışıyorum.
Bu cümlede “stare” fiili “-ando” eki ile kullanılarak “present participle” yapısını oluşturmuştur.

I am drinking.
Sto bevendo.
İçiyorum.

Avere (To have) – var

İtalyanca’da yardımcı fiiller arasında “avere” de yer alır.

Cinsiyet veya sayı durumundan etkilenmez.
Geçişli fiiller (doğrudan nesneye sahip fiiller), “avere” ile yakın geçmişi oluşturur.
Genellikle dolaylı nesneye sahip fiiller “avere” ile kullanılır.
Dolaylı nesneler, ismin -e hali biçimindedir.
“Avere”nin geçmiş zamanı + ortaç kullanılarak geçmiş zaman oluşturulabilir.

İtalyanca’da, “Passato prossimo” olarak adlandırılan zaman zarfı, “avere” yardımcı fiili ve ortaç (past participle) ile oluşturulur. Bu zaman zarfı, “ho, hai” gibi “avere” fiilinin şimdiki zamanı veya “mangiato, bevuto” gibi başka bir fiilin geçmiş ortaçı ile birlikte kullanılarak oluşturulur.

Örnek cümleler:

Ieri ho mangiato una pizza.
Dün bir pizza yedim.

Domani avrò finito il lavoro.
Yarın işimi bitireceğim.

Maria ha comprato una macchina nuova.
Maria yeni bir araba satın aldı.

Gli studenti hanno studiato per l’esame.
Öğrenciler sınav için çalıştılar.

Ho sentito una brutta notizia stamattina.
Bu sabah kötü bir haber aldım.

L’anno scorso abbiamo viaggiato in Giappone.
Geçen yıl Japonya’ya seyahat ettik.

La settimana scorsa ho visto un bellissimo film.
Geçen hafta güzel bir film izledim.