FİİLLER
İspanyolca fiil de her yabancı dilin fiili gibi çekimleniyor.
İÇİNDEKİLER
1-Anlam ve kullanış bakımından
2- türleri bakımından gruplara ayrılıyor.
Bu hareketleri belirtmek için ne zaman olduğu hakkında bilgi vermemiz gerekir.Bu süreçte zaman kavramı işin içine giriyor.
| Sıfatlar | varlıkları niteler, |
| isimler | Varlıkları adlandırır |
| Zarflar | bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer(nereye) zaman(ne zaman),durum (nasıl) ve miktar (ne kadar)bakımından niteleyen kelimelerdir. Zarflar, paragraf içersindeki sorulara verilen cevaplarını oluşturur. |
| fiiller | de varlıkların yaptıkları hareketlerin durumlarını anlatır. |
İspanyolca fiil /Fiilimsiler
İspanyolca fiiller üç şekilde kullanılıyor mastar takısı (infinitivo), ulaç (gerundio) ve ortaç (participio)
- Mastar takısı (Infinitivo): Fiilin mastar hali, yani çekimsiz halidir. Bu haliyle fiil, bir eylemi veya durumu ifade eder. Örneğin:
- Hablar (konuşmak)
- Comer (yemek yemek)
- Vivir (yaşamak)
- Ulaç (Gerundio): Fiilin ulaç hali, eylemin devam eden veya sürekli bir şekilde gerçekleştiğini ifade eder. Genellikle “-ando” veya “-iendo” takıları alır Örneğin:
- Hablando (konuşarak)
- Comiendo (yemek yiyerek)
- Viviendo (yaşayarak)
- Ortaç (Participio): Fiilin ortaç hali, sıfat veya zarf gibi işlev gören bir şekildedir. Genellikle “-ado” veya “-ido” takıları alır ve Eylemin tamamlanmış veya bitmiş bir durumunu ifade ediyor. Örneğin:
- Hablado (konuşulmuş)
- Comido (yenmiş)
- Vivido (yaşanmış)
Bu şekilde, İspanyolca fiillerin mastar takısı, ulaç ve ortaç halleri aracılığıyla farklı anlamlar ve kullanımlar elde ediliyor. Mastar takısı, eylemi veya durumu ifade ederken, ulaç ve ortaç daha spesifik veya belirli bir anlamı ifade eder.
İspanyolca fiil /Mastar takısı
Mastar takısı (infinitivo), fiilin şahıssız şekli olarak adlandırılıyor ve olayın adını alır ve üçe ayrılıyor: -ar, -er ve -ir olarak.
Mastar takısı kullanıldığında, fiil isim görevi görür ve tanım edatları (el, la, los, las), sıfatlar ve zarflar gibi diğer kelimelerle birlikte kullanıldığında, mastar takısı fiilin isim hali olarak işlev görür. Örneğin:
- Hablar (konuşmak) → El hablar (konuşma)
- Comer (yemek yemek) → El comer (yeme)
- Vivir (yaşamak) → El vivir (yaşam)
Ayrıca, mastar takısı zamirlerle de birleşir. Bu durumda, mastar takısı bir zamirle birleştiğinde birleşik zamir oluşur. Örneğin:
- Hablar (konuşmak) → Hablándolo (onu konuşmak)
- Comer (yemek yemek) → Comiéndolo (onu yemek)
- Vivir (yaşamak) → Viviéndolo (onu yaşamak)
Tanım edatı,sıfat,zarflarla
isim görevi yapar ve Zamirlerle birleşirler
Onu içmek istiyorum.
Quiero beberlo
beberlo : onu iç (drink it)
Onları sevmek istiyorum.
Quiero amarlos
amarlos : onları sev.(love them)
Preguntar :sormak
Haber preguntado(sormuş olmak)
Sormuş olduğum için üzgünüm
Perdóname por haber preguntado
Ser yardımcı fiili ile : edilgen olurlar.
Tomar : almak
Ser tomado : alınacak (To be taken)
İspanyolca fiil / Gerundio–Ulaç
İspanyolca’da gerundio (ulaç) ismiyle bilinen bir İspanyolca fiil çekim şekli vardır.
Gerundio, fiillerin “-ando” veya “-iendo” eklerini alarak oluşturulan bir çekim şeklidir.
Gerundio, bir eylemin devam etmekte olduğunu veya süreklilik içerdiğini ifade ve Ayrıca, İspanyolca’da gerundio, bazı bağlaç yapılarında, emir cümlelerinde ve neden-sonuç ilişkisini anlatan cümlelerde de nasıl olacağına örnek cümlelerle bakalım.
örneğin:
- Caminando: Yürüyerek
- Comiendo: Yiyerek
- Estudiando: Çalışarak
- Hablando: Konuşarak
- Leyendo: Okuyarak
Örnek cümleler:
Estoy caminando hacia la tienda.
Dükkana doğru yürüyorum.
Están hablando sobre el proyecto.
Proje hakkında konuşuyorlar.
Estoy leyendo un libro interesante.
Ilginç bir kitap okuyorum.
María está estudiando para su examen.
María sınavı için çalışıyor.
Gerundio, İspanyolca fiil eylemin devam ettiğini veya sürekli olarak gerçekleştiğini ifade ederken dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca, bazı durumlarda gerundio yerine yetişkin dilek kipi (infinitivo) veya diğer çekim şekilleri kullanılabiliyor.
Basit ulaç
Gerundio simple, İspanyolca fiillerinin standart gerundio formuna ek olarak “-yendo” ekinin eklenmesiyle oluşturulan bir yapıdır.
Örneğin, “hablar” fiilinin gerundio simple hali “hablando” şeklindedir.
Ancak, İspanyolca’da bazı düzensiz fiiller, gerundio simple formunda düzensizlik gösterebilir ve Bu düzensizlikler, fiilin kökünde veya eklenen “-iendo” ekine yapılan değişikliklerdir.
Örneğin, “ir” fiilinin gerundio simple hali “yendo” şeklindedir.
Genel olarak, İspanyolca’da gerundio simple yapısını kullanmak yerine standart gerundio yapısı olan “-ando” veya “-iendo” eklerini tercih etmek daha yaygın ve doğru bir kullanımdır. Gerundio simple yapısı, daha az kullanılan veya belirli durumlar için kullanılan özel bir çekim şeklidir.
Estar (olmak)yardımcı fiili
Tablo şu şekildedir:
| Yo | Tú | Él/Ella/Usted | Nosotros/Nosotras | Vosotros/Vosotras | Ellos/Ellas/Ustedes | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Presente | Estoy | Estás | Está | Estamos | Estáis | Están |
| Pretérito | Estuve | Estuviste | Estuvo | Estuvimos | Estuvisteis | Estuvieron |
| Imperfecto | Estaba | Estabas | Estaba | Estábamos | Estabais | Estaban |
| Condicional | Estaría | Estarías | Estaría | Estaríamos | Estaríais | Estarían |
| Futuro | Estaré | Estarás | Estará | Estaremos | Estaréis | Estarán |
| Subjuntivo | Esté | Estés | Esté | Estemos | Estéis | Estén |
| Imperativo | — | Estáte | Esté | Estemos | Estad | Estén |
Bu tabloda “estar” fiilinin çekimleri verilmiştir. İspanyolca’da “estar” fiili, “olmak” veya “bulunmak” anlamında kullanılan bir fiildir ve çekimleri değişiklik gösterir ve Tablodan, çekimlerin kişi ve zamanlara göre nasıl değiştiğini görebilirsiniz.
Annemi arıyorum
Estoy buscando a mi madre
Bir eylem olduğu anda ,devam eden başka bir eylemi de anlatabiliriz.
Ben evde otururken ,amcam geldi.
Mientras estaba (imperfect) sentado en casa, vino mi tío.
While I was sitting at home, my uncle came.
En(içinde) edatıyla : hemen bitecek bir eylemi anlatırız.
Annem gelince uyuyacağım.
En viniendo mi madre dormiré
Şahıs zamirleri ile,
Seni ararken
Aramak : buscar
Buscándote (te: seni)
Onları ararken
Buscándolos(onları)
-ar :-ando
-er,-İr : iendo
Tomar :almak(tomando)alarak
Venir : gelmek(viniendo)gelerek
Bileşik ulaç
İspanyolca’da “habiendo + asıl fiilin ulaç şekli” yapısı,
Bu yapının kullanımı genellikle edilgen durumda olan fiillerle birlikte gelir. İşte daha ayrıntılı bir açıklama:
- “haber” fiilinin uygun zamanda çekimi olan “habiendo” ile başlarız.
- Presente: habiendo
- Pretérito perfecto: habiendo
- Imperfecto: habiendo
- Condicional: habiendo
- Futuro: habiendo
- Subjuntivo: habiendo
- Ardından, asıl fiilin ulaç şeklini kullanırız. Ulaç şekli, fiilin “ar” son ekini “ado” olarak değiştirerek veya “er/ir” son ekini “ido” olarak değiştirerek oluşturuluyor.
Örnekler:
- Habiendo dormido: uyumuş olarak
- Habiendo comido: yemiş olarak
- Habiendo vivido: yaşamış olarak
- Habiendo aprendido: öğrenmiş olarak
- Habiendo hablado: konuşmuş olarak
Bu yapının kullanımı, bir eylemin tamamlanmış veya bitmiş olduğunu ifade etmek için kullanılıyor.
Örneğin,
“Habiendo estudiado mucho, aprobé el examen.” cümlesi,
“Çok çalıştıktan sonra sınavı geçtim.” anlamına gelir.
Dikkat edilmesi gereken nokta, “habiendo + asıl fiilin ulaç şekli” yapısının genellikle daha edebi veya resmi metinlerde kullanılmasıdır.
Günlük konuşmada bu yapının kullanımı daha sınırlıdır ve daha yaygın olarak “haber” fiilinin geçmiş zaman çekimleriyle birlikte kullanılır örnek verecek olursak “he dormido” (uyumuşum) gibi.
İspanyolca fiil / Participle (ortaç)
Fiillerden türetilen sıfat veya zarf işlevleri için kullanılan sözcüklerdir.
Participle (ortaç) kavramı, fiillerden türetilen sıfat veya zarf işlevi gören kelimeleri ifade eder. İngilizcede, fiillere “-ing” veya “-ed” takılarının eklenmesiyle participle’lar oluşturuluyor. Bu participle’lar, fiilin zaman veya durumunu belirtirken aynı zamanda sıfat veya zarf olarak da kullanılabiliyor.
Türkçede “participle” terimi, İngilizcedeki “participle” teriminin karşılığı olan “sıfat-fiil” anlamına gelir. Türkçe dilbilgisine özgü bir kavramdır. Participle, fiillerin sıfat işlevi gören hallerini ifade eder. Fiillerden türetilen bu sıfat-fiiller, bir nesneyi veya durumu nitelerler. Örneğin:
Yıkanmış elma
participle: yıkanmış.
Düşen yapraklar .
participle: düşen.
Okunacak kitap .
participle: okunacak
İspanyolca’da participle, “participio” olarak adlandırılıyor. Participles, fiillerin çeşitli zaman ve kip formlarında kullanılan sıfat-fiil halidir. İngilizcede olduğu gibi, İspanyolca’da participle de fiillere eklerin getirilmesiyle oluşturuluyor.
İspanyolca’da üç tür participle var:
Şimdiki Zaman (Present Participle)
İngilizce de Fiillere “-ing” takısı eklenir ve bu participle, eylemin şu anda gerçekleştiği veya bir başka eylemle birlikte gerçekleştiği durumları ifade eder.
Walk (yürümek) fiilinden türetilen present participle: walking (yürüyen)
–ando (er ve -ir fiilleri için) veya -iendo (irregular -er fiilleri için)
| Fiil (Verb) | Şimdiki Zaman Ekleri (Present Participle) |
|---|---|
| Hablar (konuşmak) | hablando (konuşan) |
| Comer (yemek) | comiendo (yiyen) |
| Escribir (yazmak) | escribiendo (yazan) |
| Cantar (şarkı söylemek) | cantando (şarkı söyleyen) |
| Correr (koşmak) | corriendo (koşan) |
| Dormir (uyumak) | durmiendo (uyuyan) |
| Bailar (dans etmek) | bailando (dans eden) |
| Vivir (yaşamak) | viviendo (yaşayan) |
| Decir (söylemek) | diciendo (söyleyen) |
| Caminar (yürümek) | caminando (yürüyen) |
İspanyolca’da düzensiz fiillerin present participles (şimdiki zaman ortaçları) genellikle düzenli kurallardan farklıdır. Aşağıda yaygın düzensiz fiillerin present participle halleri ve örneklerini bulabilirsin:
- Abrir (açmak) – Abriendo Ejemplo: Estoy abriendo la puerta. (Kapıyı açıyorum.)
- Decir (demek) – Diciendo Ejemplo: Está diciendo la verdad. (Doğruyu söylüyor.)
- Hacer (yapmak) – Haciendo Ejemplo: Estoy haciendo mi tarea. (Ödevimi yapıyorum.)
- Ir (gitmek) – Yendo Ejemplo: Vamos yendo al cine. (Sinemaya gidiyoruz.)
- Poner (koymak) – Poniendo Ejemplo: Estoy poniendo la mesa. (Masayı kuruyorum.)
- Ser (olmak) – Siendo Ejemplo: Estoy siendo honesto. (Dürüst oluyorum.)
- Tener (sahip olmak) – Teniendo Ejemplo: Estamos teniendo una fiesta. (Bir parti yapıyoruz.)
- Venir (gelmek) – Viniendo Ejemplo: Están viniendo tarde. (Geç geliyorlar.)
Geçmiş Zaman (Past Participle)
İngilizcede fiillere “-ed”, “-d”, “-t”, “-en” gibi takılar eklenerek veya düzensiz fiillerde farklı biçimlerle oluşturuluyor. Bu participle, eylemin geçmişte gerçekleştiği veya bir başka eylemle ilişkili olduğu durumları ifade eder.
Örneğin; Play (oynamak) fiilinden türetilen past participle: played (oynanmış)
-ado (er ve -ir fiilleri için) veya -ido (irregular -er fiilleri için)
Hablar (konuşmak) -> hablando (konuşan)
Comer (yemek) -> comiendo (yiyen)
Escribir (yazmak) -> escribiendo (yazan)
Gelecek Zaman (Future Participle)
İspanyolca fiil Gelecek zamanda -ante ekleriyle oluşturuluyor. örneğin:
Bailar (dans etmek) -> bailante (dans eden)
Cantar (şarkı söylemek) -> cantante (şarkı söyleyen)
Participle’lar genellikle sıfat görevinde kullanılır ve isimleri niteler. Örneğin:
- The running water (koşan su)
- A broken chair (kırık sandalye)
- An interesting book (ilginç bir kitap)
Ayrıca, participle’lar zarf görevinde de kullanılabilir ve fiilin nasıl gerçekleştiğini veya durumunu belirtir. Örneğin:
- He ran quickly. (Hızlıca koştu.)
- She smiled happily. (Mutlu bir şekilde gülümsedi.)
İspanyolca fiil / Yardımcı fiiller
Form nasıl oluşturulur?
İspanyolca fiil formları, fiillerin çekimlenmesiyle oluşturulur. Fiiller, kişi, zaman, çoğul/tekil ve kip durumlarına göre değişir. İspanyolca fiil formlarını oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
- Fiilin kökünü belirleyin: Fiilin kökü, fiilin asıl anlamını taşıyan kısmıdır. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin kökü “habl-“dir.
- Şahıs eklerini ekleyin: Fiili, özneye (şahsa) göre çekimlemek için şahıs eklerini kullanın. Şahıs ekleri, fiilin özneye göre nasıl değişeceğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “yo” (ben) için çekimlenmiş hali “hablo” dur..
- Zaman eklerini ekleyin: Fiilin zamanını belirlemek için zaman eklerini kullanın. Zaman ekleri, fiilin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “geçmiş zaman” çekimlemesi “hablé” şeklindedir.
- Kip eklerini ekleyin: Fiilin niyetini veya gerçekleşme şeklini belirlemek için kip eklerini kullanın. Kip ekleri, fiilin niyetini veya gerçekleşme şeklini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “şartlı kip” çekimlemesi “hablaría” şeklindedir.
Bu adımları izleyerek fiilin köküne uygun şahıs, zaman ve kip eklerini ekleyerek İspanyolca fiil formlarını oluşturabilirsiniz. Her fiilin çekimlemesi kurallara bağlıdır, bu nedenle fiillerin çekimlenmesi için dilbilgisi kurallarına dikkat etmek önemlidir.
Elverişlilik (Aspecto de la acción)
- Düzenli fiillerde, fiilin kök hali elverişlilik (infinitivo) olarak adlandırılır ve “-ar”, “-er” veya “-ir” ile biten bir biçimdedir buna örnek olarak: hablar (konuşmak), comer (yemek), vivir (yaşamak).
Sayı (Número)
- İspanyolca’da, fiiller tekil (singular) veya çoğul (plural) olarak değişir. Bu, fiilin hangi sayıda nesne veya konuyla ilişkili olduğunu belirtir. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum) – Nosotros hablamos (Biz konuşuruz).
Şahıs (Persona)
- Fiiller, şahıslara (kişilere) bağlı olarak çekimlenir. İspanyolca’da birinci, ikinci ve üçüncü tekil ve çoğul şahıslar vardır. Bu, fiilin hangi şahsa ait olduğunu belirtir. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum) – Tú hablas (Sen konuşursun) – Él/Ella habla (O konuşur) – Nosotros hablamos (Biz konuşuruz) – Ellos/Ellas hablan (Onlar konuşurlar).
Çatı (Voz)
- Fiiller, etken çatı (voz activa) veya edilgen çatı (voz pasiva) olarak kullanılır.
- Etken çatı: Fiilin normal hali olan etken çatıda, eylem özne tarafından gerçekleştirilir. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum).
- Edilgen çatı: Edilgen çatıda, eylem özne tarafından gerçekleştirilmez ve özel bir çekim kullanılmaz. Fiilin sonuna “-se” eklenir. Örneğin: La carta fue enviada (Mektup gönderildi).
Bu açıklamalar, İspanyolca fiil anlatımında kullanılan temel kavramlardır. Fiillerin çekimlenmesi, elverişlilik, sayı, şahıs ve çatı gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
İspanyolca fiil / Kip nedir?
İspanyolca’da “kip” (modo) fiillerin zaman, şekil ve niyetlerini belirtmek için kullanılan bir terimdir ve ayrıca fiillerin nasıl kullanıldığını, eylemin zamanını, gerçekleşme şeklini ve niyetini ifade etmeyi sağlar.
İspanyolca’da yaygın olarak kullanılan kipler şunlardır:
- Şimdiki Zaman (Presente): Fiilin şu anki bir eylemi veya genel bir gerçeği ifade etmek için kullanılır. Örneğin: hablo (konuşuyorum), comes (yiyorsun).
- Gelecek Zaman (Futuro): Fiilin gelecekte gerçekleşecek bir eylemi ifade etmek için kullanılır. Örneğin: hablaré (konuşacağım), comerás (yiyecesin).
- Geçmiş Zaman (Pretérito): Fiilin geçmişte gerçekleşmiş bir eylemi ifade etmek için kullanılır. Örneğin: hablé (konuştum), comiste (yedin).
- Koşul Kipi (Condicional): Fiilin bir koşula bağlı olarak gerçekleşecek bir eylemi ifade etmek için kullanılır. Örneğin: hablaría (konuşurdum), comerías (yerdin).
- Emir Kipi (Imperativo): Fiilin bir emir veya rica ifade etmek için kullanılır. Örneğin: habla (konuş), come (ye).
Bu kipler, fiillerin farklı zamanlarda, farklı niyetlerle ve farklı şekillerde kullanılmasını sağlar. İspanyolca’da fiil çekimleri ve kip kullanımı oldukça önemlidir, çünkü doğru kip kullanımı, cümlelerin anlamını ve zamanlamasını etkiler.
Şahısın düşüncelerine göre fiil değişiklik gösterir.
Ali içiyor.(Ali bebe) eylemi konuşan kişi yapmıyor. Sadece anlatıyor.
Ali’nin bunu içeceğini sanmıyorum
(No creo que Ali beber)Ali içecek mi bilinmiyor. Konuşan kişi fikrini söylüyor.
İç Ali.
bebe Ali
Burada da isteğini belirtiyor.
İspanyolca fiil / Ek nedir?
İspanyolca’da fiiller, çekimlenerek farklı kişi, zaman, çoğul/tekil ve kip durumlarına göre değişir. Fiillerin bu değişimleri için ekler kullanılır ve bu Eklere “afijos” denir ve fiillere eklenerek çekimlenir.
İspanyolca’da fiillerin eklenen eklerine göre çekimlenmesi şu özelliklere bağlıdır:
Şahıs Ekleri (Desinences Personales)
Fiiller, özneye (şahsa) ve zamana göre Şahıs ekleri, fiilin özneye göre nasıl değişeceğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “yo” (ben) için çekimlenmesi “hablo” şeklindedir.
Zaman Ekleri (Desinences Temporales)
Fiillerin zamanı, zamana bağlı olarak değişir. Zaman ekleri, fiilin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “geçmiş zaman” çekimlemesi “hablé” şeklindedir.
Kip Ekleri (Desinences Modales)
Fiillerin niyeti veya eylemin gerçekleşme şekli kiplere göre değişir. Kip ekleri, fiillerin niyetini veya gerçekleşme şeklini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “şartlı kip” çekimlemesi “hablaría” şeklindedir.
Bu ekler, fiillerin çekimlenmesini sağlar ve cümledeki zamana, özneye ve niyete göre değişiklik gösterir. İspanyolca fiil çekimleri ve ek kullanımı, dilin temel yapılarından biridir ve dilbilgisi kurallarına göre uygulanır.