FİİLLER
İçindekiler
İspanyolca fiil de her yabancı dilin fiili gibi çekimlenir.
1-Anlam ve kullanış bakımından
2- türleri bakımından gruplara ayrılır.
Bu hareketleri belirtmek için ne zaman olduğu hakkında bilgi vermemiz gerekir.Bu süreçte zaman kavramı işin içine giriyor.
| Sıfatlar | varlıkları niteler, |
| isimler | Varlıkları adlandırır |
| Zarflar | bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer(nereye) zaman(ne zaman),durum (nasıl) ve miktar (ne kadar)bakımından niteleyen kelimelerdir. Zarflar, paragraf içersindeki sorulara verilen cevaplarını oluşturur. |
| fiiller | de varlıkların yaptıkları hareketlerin durumlarını anlatır. |
Fiilimsiler
Bazı fiiller çekimsizdir.Bu fiiller tek başlarına kullanılamaz , sıfat ya da zarf gibi kullanılırlar.
İspanyolca fiil ‘ de fiilimsiler üçe ayrılır.
- mastar takısı-infinitivo
- Ulaç – Gerundio
- ortaç – participle
Mastar takısı
Fiilin şahıssız şeklidir.
Olayın adıdır.
Ar-er-İr olarak üçe ayrılır.
Tanım edatı,sıfat,zarflarla : isim görevi yapar.
Zamirlerle birleşirler :
Onu içmek istiyorum.
Quiero beberlo
beberlo : onu iç (drink it)
Onları sevmek istiyorum.
Quiero amarlos
amarlos : onları sev.(love them)
Mastar ile beraber kullanılan Ortaç geçmiş zaman bildiren mastar olarak kullanılır.
(participio passado)-forma compuesta
Geçmiş zaman bildiren mastar yerine kullanılır.
Preguntar :sormak
Haber preguntado(sormuş olmak)
Sormuş olduğum için üzgünüm
Perdóname por haber preguntado
Ser yardımcı fiili ile : edilgen olurlar.
Tomar : almak
Ser tomado : alınacak (To be taken)
Gerundio-Ulaç
Cümlede :
Zarf olarak görev alır.
‘Nasıl’ sorusuna cevap verir.
Basit ulaç
Devam etmekte olan bir eylemi ifade eder.
Estar (olmak)yardımcı fiili ile devam etmekte olan bir zamanı belirtir.
Estoy
Estás
Está
Estamos
Estáis
Están
Annemi arıyorum
Estoy buscando a mi madre
Bir eylem olduğu anda ,devam eden başka bir eylemi de anlatabiliriz.
Ben evde otururken ,amcam geldi.
Mientras estaba (imperfect) sentado en casa, vino mi tío.
While I was sitting at home, my uncle came.
En(içinde) edatıyla : hemen bitecek bir eylemi anlatırız.
Annem gelince uyuyacağım.
En viniendo mi madre dormiré
Ulaç olan cümlelerde şahıs zamirleri sona eklenir.
Seni ararken
Aramak : buscar
Buscándote (te: seni)
Onları ararken
Buscándolos(onları)
-ar :-ando
-er,-İr : iendo
Tomar :almak(tomando)alarak
Venir : gelmek(viniendo)gelerek
Bileşik ulaç
Bitmiş bir eylemi ifade eder.
Haber(ulaç şekli:habiendo)+asıl fiil(ortaç)
Uyumak: dormir
Habiendo dormido : uyumuş olarak
Participle
- Fiillerden türetilen sıfat veya zarf işlevleri için kullanılan sözcüklerdir.
Participle=Türkçedeki karşılığı sıfat-fiildir.
Sıfat-Fiil (Ortaç) fiillere eklerinin getirilmesiyle yapılır.
Sıfat fiiller genelde sıfat görevinde kullanılır.
Gerund 1=isim-fiil yada
Gerund 2=zarf-fiil ikisi çok farklı karıştırılmamalı.
İngilizce’de fiillere -ing ve-ed takılarının gelmesiyle oluşturulan kelimelerdir.
present participles,participio presente (watching,singing…)
- -ing gelmiş bir fiil ‘den önceki isim =‘hangi ?’sorusuna cevap veriyorsa bu ‘present participle’ dır.
kaynayan su,(boiling water-agua hirviendo)gibi
doğan güneş(the rising sun-el sol naciente)
pişmiş yemek(cooked meal-comida cocinada)
en yapılı (presente)
Eylemin kimin tarafından yapıldığını gösteren ,şimdiki zamanı ifade eden bir tür sıfat.
-ar : -ante
-er,-ir: ente,iente
- Amar : sevmek
Amante : seven - Bu ortaç haline gelen çok fazla fiil yoktur.2. -miş yapılı
Geçmiş zamanı anlatır.
Eylemden kim veya ne etkilenmiştir onu gösterir
yardımcı fiiller
estar (olmak)(to be)
-geçici durumlarda:hisler veya koşullarda
-coğrafi yada fiziksel konum bildirirken
-birisinin fiziksel özelliğini yada öznelini anlatırken
estoy
estás
está
estasomos
estais
están
Nerede kullanılır..
ser (olmak)(to be)
–işi,uyruğu,
yaşadığı yeri,
dini veya siyasi ilişkilerini,
Saat, gün ve tarih,
varlığını bildirirken bu yardımcı fiil kullanılır.
progressive tense lerle (-yor,-yordu…)
soy
eres
es
somos
sois
son
ar– ando
er– iendo
ir—iendo
İspanyolca fiil ile beraber kullanılan kavramların kullanım yeri ve anlamları
past participles
ar– ado
er– ido
ir—ido
kök – çekim eki + ado/ido
ispanyolca’da Gerundio eki fiilin sonuna eklenir ve (-yor ): şimdiki zaman yapar.
‘I am sleeping,I was sleeping…gibi
Fakat fiiller üç çeşit olduğundan fiillin tipine göre değişir
Form nasıl oluşturulur.
present perfect=haber + past participle
future past=essere-avere(future)+past participle
conditional past tense=essere-avere(conditional)+past participle
past perfect=essere-avere(imperfect)+past participle
Kurallı
Ar :ado
Er,ir: ido
Oynamak : jugar
Oynandı :jugado
Kuralsız
Bazı fiillerin köküne –so,-cho,-to eklenir.
Cümle içinde sıfat gibi de kullanılır.
haber,ser,estar yardımcı fiilleriyle beraber bileşik çekim oluşturuyorlar.
1. İsmin cinsine sayısına göre değişir. Yani tıpkı sıfat gibi davranır.
Gülmek : reír
Gülen kadın : reída mujer
2. Haber yardımcı fiili ile :
Bileşik çekim yapar.
Haya riyendo:gülüyorsun
3. ser,estar yardımcı fiilleriyle
Edilgen fiil çekimleri oluşturur.
Estás casado
Sen evlisin
| PRESENT PARTİCİPLES |
| Düzensiz olanlar |
| trarre-traendo fare-facendo porre-ponendo soddisfare-soddisfacendo tradurre-traducendo abrir – abierto cubrir – cubierto decir – dicho escribir – escrito freír – frito hacer – hecho morir – muerto poner – puesto resolver –resuelto romper – roto ver – visto volver – vuelto |
| Kök hali Fiilin mastarsız hali SAYI Tekil çoğul olarak değişir ŞAHIS Şahıslara göre çekimlenir. ÇATI Etken çatı:fiilin normal halidir. Olay özne tarafından yapılıyor. Edilgen çatı:olay özne tarafından yapılmıyor. Özel bir çekim yok |
KİP
Haber kipi
Dilek kipi
Şart kipi
Emir kipi
Şahısın düşüncelerine göre fiil değişiklik gösterir.
Ali içiyor.(Ali bebe) eylemi konuşan kişi yapmıyor. Sadece anlatıyor.
Ali’nin bunu içeceğini sanmıyorum
(No creo que Ali beber)Ali içecek mi bilinmiyor. Konuşan kişi fikrini söylüyor.
İç Ali.
bebe Ali
Burada da isteğini belirtiyor.
EK
Şahıs ve zamanla alakalı fiile takılan takı
Zaman eki(olay hangi zaman olmuştur?)
Şahıs eki (olayı kim yapmıştır?)
ZAMAN
Olay hangi zamanda oldu?şimdiki,geçmiş,gelecek…
Olay bitti mi(perfecto),bitmedi mi(imperfecto)?
İspanyolca fiil konumuzla ilgili alıştırmalarımıza bir göz atın.