Japonca root form/kök form ; Masu’yu çıkartırsak geriye ‘kök’ kalır.İşte bu kök ile sözlükte arama yaparız.-masu ekli fiilleri sözlükte bulamayız.Bu yüzden bu forma ‘sözlük form’ da diyebiliriz.
İçindekiler
Japonca’da bir fiilin kök formu, fiilin temel hâlini ifade eden, “-masu” veya “-te” ekleri eklenmeden önceki hâlidir. Bu kök form, sözlükteki fiilin temel şeklidir ve çeşitli dil bilgisi yapılarına eklenerek farklı anlamlar kazanabilir. Örneğin;
| fiil | Kök Form | örnek |
|---|---|---|
| Yüzmek | oyogu | (oyogeru) – Yüzebilirim. |
| Anlamak | wakaru | (wakarimasu) – Anlıyorum. |
| Sevmek | aisu | (aishimasu) – Seviyorum. |
| Sahip olmak | motsu | (moteru) – Sahip olabilirim. |
Japonca root form / Kök form ,Aile veya yakın tanıdıklarınız arasında konuşurken kullanılır. Sözlükte ararken bütün bir kelimeyi bulamazsınız.
Kök form bazı modellerde kullanılır.Eklediğimiz parçacıklar ile anlamları değişik hale gelebilir.Bunlar ezberlememiz gereken modellerdir ki Japonca’da herşey ezbere dayalı.
Kullanacağımız örnekler ile bunların oluşumunun yarattığı cümlelere bakalım.
Dekimasu
Yetenek bildirimi
Japonca’da, bir eylemin olasılığını veya bir şeyi yapabilme yeteneğini ifade etmek için “root form” veya “kök form” kullanılır ve bu durumu belirtmek için “ことができる” (koto ga dekiru) yapısı eklenir.
Örneğin:
yomu koto ga dekiru.
Okuyabilirim.
kaku koto ga dekiru.
Yazabilirim.
Bu ifadelerde “ことができる” (koto ga dekiru) ifadesi, “yapabilir, olabilir, yetenekli olabilir” gibi anlamları ifade eder. “が” (ga) parçacığı, bu yeteneğin öznesini belirtir.
Ayrıca, “できます” (dekimasu) kelimesi, “kabiliyet, yetenek” gibi anlamlara gelir ve “できる” (dekiru) ile aynı kökten gelir. Bu kelime de bir şeyi yapabilme yeteneğini ifade eder.
İsim/fiil (r)u koto+ga dekimasu
Olasılık veya yetenek…dekimasu (yapabilir)
Bu olasılığı veya yapabilirliğin öznesini :. ‘ga’ parçacığı belirtir.
Örneğin;
I can do…
…Yapabilirim.
Dekimasu
Kabiliyet
Örneğin;
İspanyolca konuşabilirim.(ispanyolca konuşma yeteneğine sahip)
Watashi wa supeingo o hanasu koto ga dekimasu.
I can remember my childhood
Ben çocukluğumu hatırlıyorum
Watashi wa kodomojidai omoidasu koto ga dekimasu.
I can understand Japanese.
Ben Japonca anlayabirim.
Watashi wa nihongo wakaru koto ga dekimasu.
Olasılık
Örneğin;
Onu bulabilirsin.(belki bulamaz..olasılık mevcut)
Kare o mitsukeru koto ga dekimasu.
O parayla bir hediye alabilirim.
I can buy a gift with that money.
Sono okane de purezente o kau koto ga dekimasu.
I can remember the phone number
Telefon numarasını hatırlayabilirim.
Denwabangou no omoidasu koto ga dekimasu.
İsim
Japonca’da, eylemleri ifade eden kök (root) form genellikle “masu” formu olmayan eylemleri ifade eder ve bu form, genellikle isimlerle veya fiillerin kökleriyle kullanılır. Bu eylemler, genellikle soyut veya duygusal olabilir.
Örneğin, “yüzmek” fiirinin kökü “oyogu” dur. Bu kök formu, “oyogu koto ga dekiru” (yüzebilirim) gibi bir ifadeyle birleştirilerek “yüzebilirim” anlamını taşır.
Anlamak
Sevmek
Sahip olmak
Duymak gibi..Yüzmek:oyogu (Japonca root form/sözlükform)
Yüzebilirim
Oyogu koto ga dekimasu.
Havuzda yüzebilirim.
pūru de oyogu koto ga dekimasu.
Fiil
Fiil(sözlük)+koto+ga arimasu.
Birisinin yeteneğinden bahsederken
şu anda üstünde durduğumuz sözlük formuna + koto eklememiz gerekiyor.
Örneğin;
İspanyolca konuşabilirim.
Watashi wa supeingo o hanasu koto ga dekimasu.
hobilerimizden bahsederken
Shumi wa +isim/fiil(basit) +(r)u koto+desu.
shumi : hobi
Örneğin;
Benim hobim şarkı söylemektir.
My hobby is singing.
Watashi no shumi wa utau koto desu
Benim hobim gitar çalmaktır.
My hobby is to play guitar.
Watashi no shumi wa gitā o hajiku kotodesu.
Kök form ile mae ni…
Fiil(basit)/isim no +mae ni …
(bir şeyden önce…) Bir zamanı ifade eder , bu zaman belirli eylemden önce olmuştur ve fiilin basit formundan (zaman ne olursa olsun) sonra kullanılır.
Bu formda eğer isimden önce rakamlarla ilgili bir açıklama yaparsak ‘no’ mae ni ve rakam arasında kullanılmaz.
Örneğin;
Kare wa 10-nen mae ni sensei desu.( numaradan sonra ‘no’ kullanılmaz)
O on yıl önce bir öğretmendi.
Sono hon no mae ni, sore o yomu hitsuyou ga arimasu.
Bu kitaptan önce şu kitabı okumalısın.
I bought a drink before the movie.
Filmden önce bir içecek aldım.
Eiga no mae ni watashi wa nomimono o katta.
Fiil(kök form) + mae ni
Mae ni…anlamı bir eylemi gerçekleştirmeden önce yaptığımız başka şeylerden bahsederken kullanırız.
mae :önce demek
Örneğin;
Saat 10’dan önce uyanacağım.
Kare wa 10-ji mae ni newosamasu.
I drink water before going to bed.
Ben Yatmadan önce su içerim.
Watashi wa nerumae ni mizu wonomu
He called me before going to holiday
O tatile gitmeden önce beni aradı.
Kare wa kyūjitsu ni iku mae ni watashi ni denwa shita.
Cevaplamak
Japonca root form/Kök form ile EVET-HAYIR
hai :un
iie : uun
Kök form n’desu
Sözlük form + tsumori desu
Örneğin;
Phuket’e gitmek niyetindeyim.(kesin niyetim var…)
Watashi wa pūketto ni iku tsumori desu.
Japonca öğrenmek niyetindeyim
Watashi wa nihongo o benkyō suru tsumoridesu
Nanika o suru tsumoridesu…
Bir şey yapmayı planlıyorum…
Sözlük form + yotei desu
İsim + no + yotei desu
Yotei ile kurulu cümle mutlaka şimdiki zaman (geniş zaman) olmalıdır.
Örneğin;
İlk uçak ile geri dönmeyi planlıyorum.(niyet etmiyorum – planladım)
Saisho no hikōki da kaeru yotei desu.
Uçak bir saat sonra kalkıyor.(kalkmayı düşünmüyor -kalkması planlandı)
1-jikan-go ni okiru yotei desu.
Gakkō wa getsuyōbi no kaikō suru yoteidesu.
Okulların pazartesi günü açılması planlanıyor.
Japonca ne zaman?
Toki : ne zaman
(nai-formu)
(ta form)
(kök)
Sıfatlar (i-na)İsim+no+toki
Japonca’da cümleleri,kelimeleri birleştirmek için ‘to’ ‘ya’ gibi parçacıklar kullanılır.Bu sefer iki cümleyi ‘ne zaman’ ile birleştireceğiz.
Toki den sonra gelen ana cümlede tanımlanan zamanı ifade eder.
Örneğin;
Anata ga dareka ni hanashitai toki, watashi ni denwa shite kudasai.
Biriyle konuşmak istersen(istediğin zaman) beni ara lütfen.
Anata ga watashi ni houmon shi toki koko ni iru.
Ne zaman beni ziyaret etmek istersen (istediğin zaman)ben buradayım.
Watashi ga wakai toki wa tenisu o odotta.
Ben gençken(genç olduğum zaman) tenis oynadım.
Ben gençken dans ettim.
watashi ga wakai toki ni odotta