İspanyolca isim türkçedeki gibi birçok gruba ayrılır.Bu ispanyolca isim grupları aşağıdaki şekildedir.
Formuna göre
somut-soyut
tekli-toplu
özel-cins
sayılabilir-sayılamaz
canlı-cansız
basit
(sustantivos primitivos)kök halindeki isimler.kelebek…
türemiş
(sustantivos derivados)
(fiilden türeyenler)yaz-mak,çalış-mak…
(isimden türeyenler)ahçılık,dişilik…
Örneğin;
libro -kitap (basit)
libreriá -kitapçı (türemiş)
librero -kitaplık (türemiş)
libreta -defter (türemiş)
flor-çiçek
florero-saksı
florista -çiçekçi
floreria -çiçek dükkanı
lápiz-kalem
portalapiz-kalemlik
punta-kalem
sacapunta-kalemtıraş
Değişkenler
a.cinsiyetine göre
dişil.
eril.
her ikiside
b.sayısına göre
1.SOMUT-comunes
a.CİNS İSİMLER
(aynısından birden fazla var ise)(sustantivos comunes)ülke,bıçak…
genel-(sustantivos genéricos)köpek,kedi..
tekli-(sustantivos individuales)
toplu-(sustantivos colectivos)
madde-(cam)(sustantivos de materia)tahta,altın…
b.ÖZEL İSİMLER
Varlık (eşsiz, benzersiz)(sustantivos propios)Asya,Ali,Uludağ…
2.SOYUT-propio
soyut isimler(sustantivos abstractos)sevinç,korku…
İsmin halleri
İsim türemeleri
İspanyolca isimlerde çoğu kelime ile isim türemeleri yapılmış. Bildiğimiz gibi bu türemiş isimler bizde de var. Bakalım nasıl türemişler.
1. Kelimelerde ufak değişikliklerle türetme: Kişileri türetir.
örneğin;
cantan (şarkı söylemek)
cantante (şarkıcı)
cazar(avlanmak)
cazador(avcı)
2. -ante,-ario,-ista ,-ero…gibi takılarla iş ünvanları türer.
örneğin;
cocina(mutfak)
cocinero(aşçı)
3. eza,-ía,-ancia,-ura.,,,takılarla : soyut kavramlar türer.
örneğin;
dulce(tatlı)
dulzura(tatlılık)
4. Bazı eylemleri takılarla sonuçlandırmak:-do,-miento,-ura
örneğin;
morder(ısırmak)to bite
mordedura(ısırık) bite
5. büyültme takıları
örneğin;
-azo,ón,ote,aza,ona,ota
perro(köpek)
perrazo(iri köpek)
6. küçültme takıları
örneğin;
(sevgi ifadesi ,tatlı sözcüler söylerken kullanılır.)
ico,ica-illo,illa-ito,ita-uelo,uela
o,a,l ile bitenler
cico,cica-cillo,cilla-cito,cita-zuelo,zuela
n,r ile biten
ecico,ecica-ecillo,ecilla-ecito,ecita-ezuelo,ezuela
,iki heceli
1)1.hecelerinde=ei,ie,ue
2)2.hecelerinde=ia,io,ua
tek heceli=sessiz veya Y ile bitenler.
casa (ev)
casita(kulube)
7. küçümseme ifade ettiren takılar
örneğin;
-ezuelo,-uelo…
hobre(adam)
hombrezuelo(küçük adam)
Diğer türemiş isimler
İsimleri değerlendirirken bazı konular önemli;
1.cins,eril,dişil
2.sayı,tekil,çoğul
3.görevleri,biçimleri.
Bu şekilde gruplandırma ve değerlendirme Almanca,Fransızca,İtalyanca da da bulunmaktadır. Artikelleri cinsiyetlerine göre alırlar.Tekil çoğul olarak aldıkları ekler farklılık gösteriyor.
Yapım ekleriyle oluşturulan İsim ya da fiillere getirilen kelimelerdir. .
Aderezo(baharat) =aderezado(baharatlı)
Adivino(kahin) = adivinar,(kehanet)
Administrar(yönetmek) = administración(yönetim), Administrador(yönetici)
Adorno(süsleme) = adornar(garnitür), adornado(süslenmiş)
Afilar(keskinleştirmek) = afiladora(kalemtıraş) afilado(keskin)
Alergia(alerji) = alergeno(alerjen), alérgico(alerjik)
Amigo(arkadaş) = amistad(dostluk), amistoso(samimi)
Agua(su) – Aguardiente(rakı)
Árbol ağaç)– Arbolado (ağaçlık)
Archivo(arşiv) = archivero(arşivci
Arena – Arenero(kum havuzu)
Arte (sanat)– Artista (sanatçı)
Ateo(ateist) = ateísmo(ateizm)
Auto = automovilista(şöför)
Avión (uçak)= aviador(pilot)
Baño(banyo) = bañera(küvet), bañador(mayo), bañista(yüzücü)
Barba(sakal) = barbilla(çene), barbero(berber)
Beca (burs)= becario(bilgin)
Billete(bilet) = billetera(cüzdan)
Bosque(orman) – Emboscada (tuzak)
Caballo(at) = caballero(şövalye) , caballería(süvari) , caballerango(seyis)
Café (Kahve)= Cafetera (Kahve makinesi)
Cajón (Çekmece) = cajonera(şifonyer),
Calle(yol) = callejón(dar sokak), callejuela(arasokak)
Campo(taşra) = campesino(köylü)
Canción (şarkı)– Cantar (şarkı söylemek)
Caries(diş çürümesi) = cariado(çürük)
Carne(et) – Carnívoro (etçil)
Célula(hücre) = celulitis(selülit)
Centro(merkez) = céntrico(şehir merkezi), central(merkezi)
Cerebro(beyin) = cerebral(beyinsel)
Cine (sinema)= cinematografía(sinemacılık), cinematógrafo(film çekme makinası)
Círculo(daire) = circular(dairesel), circulatorio(dolaşım)
Coche(araba) – Cochero (arabacı)
Colección(kolleksiyon) = coleccionista(toplayıcı),coleccionador(kolleksiyoncu)
Compra(alım) = comprador(alıcı), compraventa(satış).
Conflicto(anlaşmazlık) = conflictivo(kararsızlık)
Foco(odak) = enfocar(odaklanmak)
Granja (çiftlik)= granjero(çiftçi)
Humano (insan)– Humanidad(insanlık)
Judo = Judoka(judocu)
Karate = karateca(kareteci)
Látigo(kırbaç) – Latigazo(omurga zedelenmesi)
Lengua(dil) – Lingüística (dilbilim)
Libro(kitap) = librería(kitapçı)
Licor (likör)= licorería(içki deposu)
Maestro(öğretmen) = maestría(ustalık)
Memoria (hafıza)= memorizar(ezberlemek),
anlamca hem olumlu hem de olumsuz olabilir.
Mente (zihin)= mentalidad,(zihniyet)
Mentira(yalan) = mentiroso(yalancı)
Mercado(pazar) = mercadería(mal)
Mesa(masa) = mesera(garson)
Milicia(milis) = militares(askeri)
Moneda (para)= monedero(çanta)
Montaña(dağ) = montañés(dağcı)
Obra(iş) = obrero(işçi)
Pan(ekmek) = panadería (fırıncılık)
Papel(Papel )= papelería(kırtasiye)
Patria(anavatan) = patriota(vatansever kişi)
Perfume = perfumería(parfümeri)
Perro(köpek) = perrera(köpek kulübesi)
Pluma(kalem) = plumería(silgi)
Poema(şiir) = poeta(şair)
Queso(peynir) = quesería(peynir fabrikası)
Rancho(çiftlik) = Ranchero(çiftlik sahibi)
Ratón(fare) = ratonera(fare kapanı)
Reloj (kol saati)– Relojero (saatçi)
Ropa(giyim) = ropero(dolap)
Sal (tuz)– Salero(tuzluk)
Sepulcro(mezar) = sepulturero(mezarcı)
Sombra(gölge)– Sombrilla(güneş şemsiyesi)
Sueño(rüya) = soñador(hayalperest)
Tarjeta(kart) = tarjetero(kart cüzdanı)
Teléfono(telefon) = Telefonía(telefonculuk)
Tienda(mağaza) = tendero(mağaza sorumlusu)
Trabajo(iş) = trabajador(işçi)
Tragar(yutmak) = tragable(yutulabilir)
Venta(satış)= vendedor(satıcı)
Verdad(gerçek) =verdadero(hakikat)
Verdura(yeşillik) = verdulería(sebze-meyve)
Viento (rüzgar)=Ventilador(vantilatör)
Vino(şarap) = vinatería(tekel bayii)
Zapato (ayakkabı)= zapatería(ayakkabıcı)
CİNS-el genero
İspanyolca isim eril ve dişil olarak ayrılır.(el masculino ve el femenino)
| Tekil | Çoğul | |
|---|---|---|
| Eril | el | Los |
| Dişil | la | Las |
yaşayan varlıklardan bahsederken
| o’ ile biterse | eril | bazıları dişil- la radio |
| a’ ile biterse | dişil | bazıları eril -el mapa |
| -o ve-a ile bitenler dışındakilerin çoğu | eril | -d,-z ile bitenler dişil |
Karışık cinste varlıklar olursa,grup
grup her zaman eril
| sessiz ile biten erille | sonuna -a koyarak dişil yapılır. |
Mesleklerle ilgili bazı isimler
eril ve dişil olarak aynı şekle sahiptir.sadece artikel değişir.
| sión, –ción, –dad, –tud ,–-umbre ile bitenler | dişil |
| ma ile bitenler | eril(bazıları dişil-la cama) |
| bazı eriller | dişil olunca -esa,-isa,-ina,-iz ekleri alırlar. |
| bazı cins isimler | nehir,dağ..ait oldukları cins isime uyar. |
| meyve ağaç isimleri | eril(istisna incir ağacı..la higuera) |
| meyve isimleri | dişil |
la montaña (montanya) (f)dolayısıyla dağ isimleride dişil olur.
CİNSSİZ-el neutro
Bu isimler, cinsiyet bakımından belirli bir kategoriye girmeyen ve genellikle eril tanımlayıcılarla birleştirilen isimlerdir. Diğer yandan, çoğu isim İspanyolca’da eril veya dişil cinsiyete sahiptir, bu nedenle dilbilgisinde cinsiyet kurallarına dikkat etmek önemlidir.
- El Agua (Su):
- El agua está fría. (Su soğuk.)
- El Sol (Güneş):
- El sol brilla. (Güneş parlıyor.)
- El Aire (Hava):
- El aire es fresco. (Hava serin.)
- El Árbol (Ağaç):
- El árbol es grande. (Ağaç büyük.)
- El Dolor (Ağrı):
- El dolor es intenso. (Ağrı şiddetli.)
| Tür | Örnekler | Örnek Cümleler |
|---|---|---|
| İşaret Zamirleri | bu, şu | – Bu kitap benim. <br> – Şu masanın rengi güzel. |
| Belgisiz Zamirler | hiç kimse, birisi | – Hiç kimse bu konuda bilgi vermedi. |
| Soru Zamirleri | ne | – Ne zaman geliyorsun? |
| Sıfatlar | (isim olarak kullanılanlar) | – İyilik yapmak insanları mutlu eder. |
| İsimler | (cinsiyetsiz olanlar) | – Kitap, bilgi kaynağıdır. |
| İsimlerin Ekleri | -s, -es | – Çiçekler bahçede güzel görünüyorlar. |
| – Başkanlar liderlik görevini üstleniyorlardı. |
Bu tablo, cinsiyetsiz isim türleri ve isimlerin aldığı ekleri içeriyor. İspanyolca’da isimlerin cinsiyetinden bağımsız olarak kullanılabilecek cinsiyetsiz örnekleri temsil ediyor.