İtalyanca’da Mastar – gerund (ulaç) , “-ando” ve “-endo” ekleriyle oluşturulan fiilimsi bir yapıdır. İngilizce’de “gerund” olarak adlandırılır ve “-ing” ekleriyle oluşturulan İngilizce mastarın benzeridir.
| ARE | ANDO |
| ERE | ENDO |
| İRE | ENDO |
İtalyanca’da, bir fiilin mastarı (infinito) ve Mastar – gerund (ulaç) (gerund) olmak üzere iki temel fiil formu vardır. İşte her iki formun özellikleri:
1. Mastar (Infinito):
Mastar, bir fiilin temel formudur ve “-are,” “-ere,” veya “-ire” ile biten fiil köküne “-are,” “-ere,” veya “-ire” eklerinin eklenmesiyle oluşturuluyor. İtalyanca’da mastarın çekimi yoktur.
Örneğin:
- Parlare (konuşmak)
- Scrivere (yazmak)
- Dormire (uyumak)
2. Gerundio (Gerund):
Gerundio, bir eylemin şu anda devam ettiğini veya bir eylemi tanımlayan başka durumları ifade etmek için kullanılıyor. Genellikle “-ando” (eril) veya “-endo” (dişil) takıları ile fiil köküne eklenerek oluşturuluyor.
Örneğin:
- Parlando (konuşarak)
- Scrivendo (yazarak)
- Dormendo (uyuyarak)
Gerundio aynı zamanda bazı fiillerin kullanımında da önemlidir. Örneğin, “Sto parlando” ifadesi, “şu anda konuşuyorum” anlamına gelir.
Bu iki temel fiil formu, İtalyanca’da fiillerin çeşitli kullanımlarını ifade etmek için kullanılır.
Mastar-gerund, bir eylemin devam ettiğini veya sürekli olarak yapıldığını ifade etmek için kullanılır. Ayrıca, bir eylemin nedeni veya amaçları hakkında da bilgi verir.
Örneğin:
“parlando” kelimesi “konuşarak” anlamına gelir .
“mangiando” kelimesi “yiyerek” anlamına gelir.
Bu yapılar, cümle içindeki bir fiil yerine kullanılabilirler ve cümledeki diğer kelimelerle birlikte çeşitli yapılar oluşturmak için kullanılabilirler.
Mastar-gerund ayrıca bazı İtalyanca fiil kalıplarında kullanılır.
Örneğin:
“stare per” fiil kalıbı, mastar-gerund yapısı kullanılarak “bir şey yapmaya devam etmek” anlamını ifade eder.
“stiamo aspettando” cümlesi “beklemeye devam ediyoruz” anlamına gelir.
Bu yapı, İtalyanca’da oldukça yaygın olarak kullanılan bir dil yapısıdır ve İtalyanca öğrenenler için önemlidir.
İtalyanca’da çekimsiz fiillerin mastar hâli,
“-are”, “-ere” ve “-ire” ile biten fiillerin kök hâline eklenen “-ando” ekini alır.
Bu ek, “-ing” ekine benzer şekilde kullanılır.
Örneğin
“parlare” (konuşmak) fiilinin mastar hâli “parlando” şeklindedir.
Mastar fiiller, İtalyanca’da çeşitli şekillerde kullanılır. Mastar fiillerin iki çeşidi vardır:
- şimdiki zaman mastar fiilleri
- geçmiş zaman mastar fiilleri.
Şimdiki zaman mastar fiilleri,
Fiilin şimdiki zamanda gerçekleştiğini belirtir ve “-ando” eki ile oluşturulur. diğer fiillerle birlikte kullanılarak “congiuntivo presente” (şimdiki zaman koşul kipi) veya “gerundio presente” (şimdiki zaman ulaç) gibi yapıların oluşturulmasına yardımcı olur.
Örneğin;
“mangiare” (yemek yemek) fiilinin şimdiki zaman mastar hâli “mangiando” şeklindedir.
Geçmiş zaman mastar fiilleri ise,
Fiilin geçmişte gerçekleştiğini belirtir ve “-ando” ekine “-uto” veya “-ito” ekleri eklenerek oluşturulur.
Bu ekler, fiilin son harfine göre değişir.
“gerundio passato” (geçmiş zaman ulaç) yapısını oluşturmak için kullanılır.
Örneğin
“parlare” fiilinin geçmiş zaman mastar hâli “parlato” şeklindedir.
Örneğin:
Ödevimi yaptıktan sonra televizyon izliyorum.
dopo aver fatto i compiti, guardo la TV
After I do my homework, I watch TV.
Uygulanan aracı belirtmek için
Örneğin:
I made money by working.
Çalışarak para kazandım.
Ho fatto soldi lavorando.
eylem gerçekleştiğinde oluşan başka bir eylemi belirtmek için
Örneğin:
he woke me by knocking the door.
Kapıyı çalarak beni uyandırdı.
mi ha svegliato bussando alla porta.
Sebep ve sonuç
Örneğin:
You will grow up by drinking milk.
Süt içerek büyüyeceksin.
Crescerai bevendo latte.
Parlare (Konuşmak):
Örneğin:
Sto parlando al telefono.
Telefonda konuşuyorum.
Parlando con gli amici, mi sono divertito molto.
Arkadaşlarla konuşurken çok eğlendim.
Scrivere (Yazmak):
Sto scrivendo una lettera.
Bir mektup yazıyorum.
Örneğin:
Scrivendo il diario, ho capito molte cose.
Günlüğü yazarken birçok şey anladım.
Dormire (Uyumak):
Örneğin:
Sto dormendo.
Uyuyorum.
Dormendo poco, mi sento stanco.
Az uyuyarak kendimi yorgun hissediyorum.
Mangiare (Yemek Yemek):
Örneğin:
Sto mangiando una pizza.
Bir pizza yiyorum.
Mangiando sano, mantengo la forma.
Sağlıklı beslenerek formumu koruyorum.
Guardare (İzlemek):
Örneğin:
Sto guardando un film.
Bir film izliyorum.
Guardando il tramonto, mi sono emozionato.
Gün batımını izlerken duygulandım.