Japonca Fiil – te çekimi , bir eylemin devam ettiği veya sonuçlandığı bir durumu ifade etmek için kullanılıyor.
İçindekiler
- Fiil grupları
- -iru ile birlikte
- Fiil-te
- Sıfatlar-te formu
- Na-sıfatları /isim ile -te form
- ~te kure + ro itte imashita
- ~te kudasaimasen ka
Japonca Fiil – te çekimi , bir fiilin köküne “-て” eklenerek oluşturulur. “て” çekimi, eylemin devam ettiği veya bir durumun sonuçlandığı bir noktayı belirtir. Ayrıca, bu çekim aynı zamanda bir eylemi başlatmak, davet etmek, izin vermek gibi çeşitli başka anlamlar da taşıyabilir. Bir zamanı belirtmez (~te imasu ile karıştırmamak lazım.
~ています (~te imasu):
Eylemin devam ettiğini, şu anda gerçekleşmekte olduğunu veya bir durumun sürdüğünü ifade eder. Genellikle şimdiki zamanda kullanılır.
Örneğin:
tabeteimasu – Yemekteyim.
～て Çekimi (Fiil-te Çekimi):
Eylemin devam ettiği veya bir durumun sürdüğü bir noktayı ifade eder. Şu an veya geçmişteki belirli bir süreci ifade eder.
Örneğin;:
tabeteimasu) – Yemekteyim.
Not: Burada dikkat edilmesi gereken, “Tabete imasu” ifadesi, hem “(~te imasu) yapısını hem de “～て” çekimini içerir. “~ています” yapısı daha genel olarak kullanılabilir, ancak bir durumu belirli bir anlamda vurgulamak için “te” çekimi de kullanılabilir.
Bu çekim, bir eylemin devam etmekte olduğunu veya sonuçlandığı bir durumu ifade ederken kullanılır. Aynı zamanda, eylemi başlatma, davet etme veya izin verme gibi durumları da belirtebilir.
Fiil grupları
1. grup fiiller –masu
| Mu-nu-bu | son ekler düşer ve yerine nde gelir. | |
| ku-gu | ku düşer ite, gu düşer ide gelir. | |
| tsu, ru, u | tsu, ru, u düşer tte gelir. | |
| Su | su düşer shite gelir. |
2. grup fiiller
| 2. grup fiiller | – | Ru | + | te |
|---|---|---|---|---|
| eru,iru | – | Ru | + | Te |
| taberu | – | Ru | + | tabete |
3. grup fiiller
| 3. grup fiiller | suru Kuru | = | Shitekite |
| 1.grup | ||
| Kau | satın almak | katte |
| İu | söylemek | itte |
| İku | gitmek | İtte |
| Kaku | yazmak | Kaite |
| Aruku | yürümek | Aruite |
| isogu | acele etmek | isoide |
| matsu hanasu | beklemek konuşmak | Matte Hanashite |
| yobu | çağırmak | Yonde |
| shinu | ölmek | Shinde |
| waru | kırmak | Watte |
| susumu Nomu Yomu | ilerlemek içmek okumak | Susunde Nonde Yonde |
| 2.grup | ||
| Taberu Hashiru | yemek koşmak | Tabete Hashitte |
| 3.grup | ||
| Suru Kuru | yapmak gelmek | Shite Kite |
Tüm fiiller bir zamanı göstermezler. Bir zamanı belirtmeleri için başka fiillerle birleşirler.
Bulunduğumuz anda ne yaptığımızı anlatırken Japonca fiil-te çekimi kullanırız. Önceden de dediğim gibi başka fiillerle birleşirler. –iru -imasu ,shimau…ile birleşirler.
-iru ile birlikte
Yapıyorum anlamındadır.
Örneğin;
Bir şeyin bittiğinden ya da üzücü birşeyden bahsederken kullanılır.
# Watashi wa choshoku o tabete imasu.
Ben kahvaltımı yiyiyorum.
# Ben tenis oynuyorum.
Watashi wa tenisu o shite imasu.
İki cümleyi birleştirir ve cümlelerin arasında devam eden bir olay vardır.
# Uyandım ve kahvaltımı yaptım.
Watashi wa okite choshoku o tusukutta.
Mo ii desu ka ‘ ile birleşirse : bir şey yapmak için izin alırken kullanılır.
# Pencereyi kapatabilirmiyim?
Mado o simetri mo i desu ka.
Örneğin;
Ben kitap okudum ve uyudum.
Watashi wa hon o yonde,nemashita.
Watashi wa eiga o tabete,mimasu.
Ben yemek yiyip film izleyeceğim.
Cümleler arası sıralanmış bir ilişki kurar. Cümlenin hangi zamanla ilişik olduğu ise son cümlenin zamanına bağlıdır.
Fiil-te
Örneğin;
Ben kitap okudum ve uyudum.
Watashi wa hon o yonde,nemashita.
Ben yemek yiyip film izleyeceğim.
Watashi wa eiga o tabete,mimasu.
Sıfatlar-te formu
Japonca’da “i-sıfatlar” olarak bilinen 形容詞 (keiyoushi) fiiller de “-te” formu alabilir. İ-sıfatlar, nesneleri veya durumları betimlemek için kullanılır ve “-te” formu eklenerek farklı anlamlar kazanabilirler. Örneğin;
新しい (atarashii) – Yeni:
atarashii hon o yondeimasu.
Yeni bir kitap okuyorum.
楽しい (tanoshii) – Eğlenceli:
kouen de tanoshindeimasu.
Parkta eğleniyorum.
忙しい (isogashii) – Meşgul:
ima, isogashikute, denwa ni dememasen.
Şu an meşgulüm, telefona çıkamam.
便利な (benrina) – Pratik, kullanışlı:
kono apuri wa benri de, yoku tsukaimasu.
Bu uygulama pratik ve sıkça kullanıyorum.
簡単な (kantan na) – Kolay:
kono reshipi wa kantan de, sugu ni dekimasu.
Bu tarif kolay ve hemen yapılabilir.
Na-sıfatları /isim ile -te form
İsim/na – sıfat+de ..
İki cümleyi birleştirirken birinci cümlede desu’dan önce isim veya na-sıfatı var ise, desu ‘de’ olarak değişir.Bu park sessiz ve temiz gibi…
Örneğin;
Kono kouen wa shizuka de ,seiketsu desu.
Kenkou na : sağlıklı
Suteki na : çok güzel,mükemmel
Bu kedi çok güzel ve sağlıklı.
Neko wa sutekide, kenkou desu.
Bu kedi sağlıklı ve bu köpek de sağlıklı.
Kono neko wa kenkoude,konu inu wa kenkou desu.
# Cümleler arasında çelişki varsa ‘ga’ kullanılır.
Bu kedi pis ama sağlıklı
Kono neko wa kitanai desu ga,kenkou desu
~te kure + ro itte imashita
“~てくれました” (~te kuremashita) ifadesi, bir eylemi başkasına yöneltilmiş bir ricayı ifade eder. Ayrıca, “行っていました” (itte imashita) ifadesi geçmişte gerçekleşen bir eylemi ifade eder.
Bu iki ifadeyi bir araya getirerek “~てくれました” + “行っていました” cümlesini oluşturursak, bu cümle, birinin geçmişte sizin için bir eylemi gerçekleştirdiği bir durumu ifade eder.
Örnek:
- 友達が私のためにコーヒーを買ってくれました。 (Tomodachi ga watashi no tame ni koohii o katte kuremashita.) Arkadaşım benim için kahve satın aldı.
Bu cümlede, “買ってくれました” (~te kuremashita) ifadesi, arkadaşın geçmişte sizin için bir eylemi gerçekleştirdiğini ifade eder.
Birisinin konuştuğu kişiye anlattıklarını bir üçüncü kişiye aktarımı…
A – B ye aktarıyor.
B – C ye aktarıyor.
Örneğin;
Kare wa totemo shiawaseda kure to itte imashita
Çok mutlu olduğunu söyledi.
Kare wa totemo ikatte kure to itte imashita.
Çok kızdığını söyledi.
sochira : koko
ikimasu : kuru gibi…bazı kelimeler verilen mesaja göre değişebiliyor.
~te kudasaimasen ka
Bu form ~tekudasai kalıbından daha kibardır.
Örneğin;
Anata wa watashi o kēki ni shite kudasaimasenka
Lütfen bana kek yapar mısın?