İçindekiler
- Özneyi tamamlayan tümleçler
- İsim-özne
- Yüklemi tamamlayan tümleçler
- Düz tümleç
- Dolaylı tümleç
- Hal tümleci
- Tümleci tamamlayan tümleçler
İtalyanca tümleç konu anlatımında cümleleri düşünelim , genellikle özne-fiil-yüklem yapısına sahiptirler. Bununla birlikte, İtalyanca’da çeşitli tümleçler de kullanılır.
İşte bazı örnekler:
- Nesne Tümleci: Fiilden sonra gelen doğrudan nesne için kullanılır. Örneğin: “Ho comprato una macchina.” (Bir araba satın aldım)
- Yer Tümleci: Fiilden sonra gelen yer belirteci için kullanılır. Örneğin: “Vado al cinema.” (Sinemaya gidiyorum)
- Zaman Tümleci: Fiilden sonra gelen zaman belirteci için kullanılır. Örneğin: “Domani studio tutto il giorno.” (Yarın tüm gün çalışıyorum)
- Yön Tümleci: Fiilden sonra gelen yön belirteci için kullanılır. Örneğin: “Andiamo verso il mare.” (Denize doğru gidiyoruz)
- Açıklama Tümleci: İsimleri veya sıfatları açıklamak için kullanılır. Örneğin: “La ragazza con i capelli biondi” (Sarı saçlı kız)
- Amaç Tümleci: Fiilin amaç veya nedenini belirtmek için kullanılır. Örneğin: “Studio per passare l’esame.” (Sınavı geçmek için çalışıyorum)
Tümleç bir sözcüğü tamamlayan başka bir sözcüktür. Diğer başka tümleçlere de bakalım.
Çocuğumun Doğum günü.
Es el cumpleaños de mi hijo.
( de edatı : tümlecin hangisi olduğunu bize gösteriyor. Hijo ismi edatla doğumgünü ismine bağlanmıştır.
Bir cümlenin öğeleri sadece özne ve yüklem olursa anlamsız olurdu. Tümleçler olmazsa olmazlardır.
örneğin;
O aldı
él lo tomó
İspanyolca da bizim ki gibi değildir.
Aldı da neyi aldı? Ne aldı?kime aldı?….
Yani :
özne+tümleç+yüklem
ispanyolca da:
özne( ve onu tamamlayan tümleç)+yüklem+tümleç(tümleci tamamlayan tümleç)
Görüldüğü gibi özne ve yüklem dışında birçok tümleç kullanabiliriz.
Özneyi tamamlayan tümleçler
İsim veya zamirin yerine geçen bir tümleçdir. İspanyolca cümle kalıplarında özneyi tamamlayan tümleçlerin görevler aşağıdaki gibidir .
dir.
Örneğin: “Mangio una mela” yerine “La mangio” (Onu yiyorum)
İsim-özne
A-Bir sıfat tümleç görevi yapar ve isim-özneyi tamamlar.
örneğin;
Üç tane elma yeşildir.
Tres manzanas son verdes.
( üç tane : rakam sıfatı : tamamlayıcıdır.
Bu kız akıllıdır.
Esta chica es intelligente.
(Bu : işaret sıfatı : tamamlayıcıdır.
B- Bir isim bir ismi edatsız tamamlarsa :ismin tümlecidir.
örneğin;
Ressam öğretmen
El maestro Pintor.
C- İkinci isim birinciyi edat yardımıyla tamamlar.
Öğretmenin kızı.
Hijo del maestro.
(Öğretmen kızın tamamlayıcısıdır.
C- Zamir özne
Zamir : özne rolündedir.
Edat ya da isim yardımıyla bir sözcükle tamamlanır.
örneğin;
Bunların hiçbiri gülmediler.
Ninguno de estos se ríen.
D- Mastar özne
Edatlı sözcükler tamamlayıcıdır.
örneğin;
O kitaptan okumak imkansızdır.
Leer de ese libro es imposible.
Yüklemi tamamlayan tümleçler
İspanyolca cümle kalıpları ‘ndan Yüklemler : isim-yüklem(isim veya sıfat) ya da fiil-yüklem olur.
İsim-yüklem tümleçleri
Tanım edatı,sıfat tamlaması veya isim ile tamamalanır.
örneğin;
Öğretmen iyi bir dinleyicidir.
El maestro es buen oyente.
Sıfat yüklem tümleçleri
A. Yüklemdeki sıfatın özelliğini: zarf tamamlar.
örneğin;
Hava çok sıcak.
El çalıma está muy caliente.(sıfat-yüklem)
(muy : tamamlayıcıdır.)
B. Yüklemdeki sıfat : edatlı isimle tamamlanır.
örneğin;
Geçmişten mutluyuz.(sıfat-yüklem)
Estamos felices del pasado.
C. Que bağlacı ile yüklem tekrarlanır.
Cümle kurulurken anlamını güçlendirmek için iki sıfat arasına que bağlacı ya da de edatı konularak tekrarlanır.
örneğin;
Kızım iyi mi iyi(kızım okadar iyi ki)
Mi Hijo es buen que buen.
Fiil yüklem tümleçleri
Yüklem fiil ise bir sürü şekle girebilir:isim,sıfat,zarf…
Yüklem değişince onu tamamlayan tümleçlerde değişir.
örneğin;
Eve geldim.
Regresé a casa.( tamamlayıcı a casa : isim)
Bu tarafa gidelim.
Vámanos de esta manera(tamamlayıcı : işaret sıfatı)
recibir(almak) el regalo(hediye)
Düz tümleç
Öznenin yaptığından etkilenen sözcük : düz tümleç.nesnedir.
Genelde edat kullanılmaz.
örneğin;
Annem bir kek yaptı.
Mi madre hizo un pastel
(Neyi yaptı? Pastayı)
Bir araba aldı.
él compró un auto.
(Neyi aldı ? Arabayı)
a edatıyla beraber
Özel insan isimleri ve cins isimler
örneğin;
Van kedisi gördüm.
Vi a Van cat.
Bazı zamirlerle
No fui a ninguna parte
Hiçbir yere gitmedim.
Dolaylı tümleç
Bir cümleye bir çok soru sorulur. Bu sorular yapılan eyleme gelir.
Ne için? Kimin için? Ne amaçla? : Bu soruların cevabını dolaylı tümleç verir.
Eğer dolaylı tümleç : şahıs zamiri ise
Vurgusuz olan şahıs zamirleri :(me,te,se,nos,os,se)yüklemden önce ya da sonra gelir.
örneğin;
Bize kalem verdi.
él nos dio bolígrafos ya da Dio bolígrafos para nosotros.
Hal tümleci
Eylemi : yer,zaman,araç,durum…bakımından tamamlayan tümleçlerdir.
Edat : a,de,con,..gibi edatlarla,
Edatsız : ¿dónde?,cuándo?¿cómo?…nerede, ne zaman, nasıl? , ne kadar ? ,kiminle? ..sorularını hal tümleçleri cevaplar.
örneğin;
Evimdeyim
Estoy en mi casa.(yer)
Teyzem bu akşam gelecek.
Mi tía vendrá esta noche.(zaman)
Adam köpeği ile beraber koşuyor.(birliktelik)
El hombre correct con el perro.
Tümleci tamamlayan tümleçler
İspanyolca cümle kalıpları ‘nda tümleci tamamlayan tümleçler
bailarín (dansçı) mi auto (benim arabam)
Bazen cümleyi tamamlayanlara bakarken özne ve yüklem haricinde ,tümlecin niteliğini başka bir tarafını gösteren öğeler vardır. Bunlar tümlecin tümleci diye geçerler.
örneğin;
Büyükannenin gideceği haberi üzüntü ile alınacak.
La noticia de irá abuela fue recibida con tristeza.
El estudiante vino mal.
gelmek : yüklem
nasıl geldi? kötü
Kim geldi? öğrenci
öğrenci nasıl? kötü
kötü : hem yüklemi hem özneyi tamamladı.
İspanyolca’da Türkçe’deki gibi bir cümle kalıbı yok.Daha çok İngilizce cümle -kalıbına beziyor.
Nesneler fiilerden sonra gelir.Dolaylı dolaysız tümleç olduğunda fiilden önce gelir.
Şahıs zamirleri: fiilin önüne gelir.
Zarf:Sıfatı tanımlıyorsa sıfattan önce gelir.
Bizim dilimizde Cümle içinde kurallar vardır.
Bazen günlük konuşmalarımızda cümlenin öğelerini karıştırıp konuşuruz.
örneğin;
‘Otoparkta Ali araba kullanıyor’
Araba kullanıyor ali otoparkta’
Fakat bu kalıplar çok seyrek kullanılır.
İspanyolca’da bu karışıklık gayet doğaldır.
fiil + özne+ …
Conduce Ali en el aparcamiento
… + fiil + özne
fiil+….+ özne