Japonca – te çekimi /kullanım sayfamızda daha önce bahsettiğimiz -te çekim için kullanılan bir sürü kullanım şeklinden bahsedeceğiz. Bir önceki dersimizde işlediğimiz -te çekimi kullanımlarına bakalım.
İçindekiler
- Aksiyon Başlatma
- Durumu İfade Etme
- Davet Etme
- Bağlama
- Sıfat(-)i+kute
- Günlük rutinden bahsederken
- Gündelik konuşmalar
- Sıfatın te-formu +verb
- Cümleleri birleştirirken
- Birisi için birşey yapmak
- İstekde/ricada bulunmak :lütfen…/kudasai
- Emir cümleleri ve -te formu
- İzin istemek
- neden-sonuç
Rica etmek, emir bildirmek,talimat vermek…Japonca’da – te çekimi /kullanım gerçekten bağlam ve iletişim amacına bağlı olarak değişiklik gösterir.
Aksiyon Başlatma
Örneğin;
Hon o yonde mimasu.
Kitabı okumaya karar verdim (Aksiyon başlatma)
Durumu İfade Etme
Örneğin;
Ima, tomodachi to hanashiteimasu.
Şu an arkadaşımla konuşuyorum (Durumu ifade etme)
Davet Etme
Örneğin;
Eiga o mite mo ii desu ka?
Film izlemeye gelir misin? (Davet etme)
Bağlama
Örneğin;
Ie ni kaette kara shukudai o shimasu.
Eve dönünce ödev yaparım (İki eylemi birbirine bağlama).
Sıfat(-)i+kute
Bu formda sıfatın te-formu iki cümleyi ( ve) anlamında birbirine bağlar.
Örneğin;
Bu kız güzel.
Kono shoujo wa utsukushidesu.(utsukushikute)
Bu kız akıllı.
Kono shoujo wa kashikoi desu.(kashikokute)
Şimdi bu iki cümleyi sıfatın birinin te-formu ile birleştirelim.
Bu kız akıllı ve güzel.
Kono shoujo wa kashikokute utsukushi desu.
Günlük rutinden bahsederken
– te çekimi /kullanım ,İki cümleyi birleştirirken birinci cümlede desu’dan önce isim veya na-sıfatı var ise, desu ‘de’ olarak değişir.
Örneğin;
I Wake up at six
Saat altıda kalkarım.
Rokuji ni okiru
That ı eat my breakfast
Sonra kahvaltımı yerim.
Asagohan wo taberu
Watashi wa Mainichi miruku o nonde imasu.
Ben hergün süt içiyorum.
Duş alırım
Shawa wo abiru
Rokuji ni okite asagohan wo tabete shawa wo abiru
Fakat dediğimiz gibi : Japonca fiil-te çekimi herhangi bir Zaman’ı belirtmez.
Burda normal geçmiş olmayan bir Zaman kullanılmış abiru.
Dolayısıyla bir öncekilerde aynı Zaman’ı anlatıyor demektir.Bu cümleleri önemli birine anlatmak için kibar forma çevirmek gerekir.
Abiru (grup 2) ru gider+ masu gelir.abimasu
Böylece bütün cümleler kibar olmuştur.
Geçmiş Zaman’dan bahsedeceksem; abiru : abimashita
Bir gün önce ne yaptığın bahsedeceksem; abiru; abita (ta form)
Örneğin;
To Read a book and to go to bed
Hon wo yomu(yonde) neru(nemashita)
Gündelik konuşmalar
Fiil Te form +ii
# Eiga ni itte ii?
Sinema’ya gidebilir miyim?
Sıfatın te-formu +verb
Sıfatın te-formu, bir sıfatın ardından gelerek belirli bir eylemi ifade etmek için kullanılır. Bu yapı, sıfatın bir eylemi nitelemesi ve o eylemin hemen ardından gelmesi durumunu belirtir.
Samukute, Kōto o kimasu.
Soğuk olduğu için palto giyiyorum.
Sıcak olduğu için şapka takıyorum.
Atsukute boushi o kabutteimasu
Bu cümlede, “寒くて” (samukute) ifadesi, “soğuk” sıfatının te-formudur ve “コートを着ます” (kooto o kimasu) ifadesi, “palto giyiyorum” anlamına gelir. Sıfatın te-formu, çeşitli durumları ifade etmek için kullanılabilir ve bağlamın içeriğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Cümleleri birleştirirken
İki tane ismi birleştirmek için ‘ve’ kullanırız. Peki iki fiili birleştirmek için ne yaparız. Te-formu kullanırız.
Japonca da cümleleri birleştirmek için virgül yada başka bir ayraç yok.
Örneğin;
Rokuji ni okite asagohan wo tabete shawa wo abiru.
Saat 6’da kalktım ve kahvaltı yaptım ve duş aldım.
Böylece bütün cümleler kibar olmuştur.
Örneğin;
Rokuji ni okite asagohan wo tabete shawa wo abimasu.
Saat 6’da kalkıp kahvaltı yapıp ve duş alırım.
| Geçmiş olmayan-kibar | Abiru (grup 2) ru gider+ masu gelir. |
| Geçmiş -kibar | abiru : abimashita olur. |
| Geçmiş -kibar olmayan | abiru : abita olur.(-ta form) |
Birisi için birşey yapmak
( to make someone…stg. ) Japonca fiil-te çekimi kullanılır.
Örneğin;
MR lato helped to my brother.
Mr lato küçük kardeşime yardım etti
Lato-san ga ototo tetsudatte kreta
Benim küçük kardeşim arkadaşlarını bekledi.
Ototo ga tomodachi o matte ageta.
Ben küçük kardeşime yardım ettim.
Watashi ga ototo o tetsudatte ageta.
İstekde/ricada bulunmak :lütfen…/kudasai
Türkçe’de de olduğu gibi rica cümlelerinde lütfen kullanılır.
Bak,iç,ye! ..gibi emir şeklindeki ifadelere “ lütfen”koyarsak : istek-rica olur.
~te kudasai
Örneğin;
Lütfen iç.
Nonde kudasai
lütfen ye.
Dōzo meshiagatte kudasai.
lütfen bak.
Mite kudasai.
Fiil+te+kudasai
Te-form+kudasai (kuremasu ka:yapabilir misin lütfen?)
Sade biçimi : ~te kure(sadece erkekler tarafından kullanılır)
Örneğin;
Kēki o tsukutte kudasai.
Bir kek yap lütfen.
Pasta lezzetli,lütfen ye.
Kēki wa oishīdesu,sore o tabete kudasai
Telefonumu bul lütfen
Denwa o mitsukete kudasai.
Tabete kuremasu ka
Yiyebilir misin lütfen?
Nonde kuremasu ka
İçebilir misin lütfen?
Emir cümleleri ve -te formu
Te-form (tek başına ) emir ifade eder.
Nonde! : iç! İstek bildirmek için,talimat vermek için…
Te-form+kudasai (kuremasu ka:yapabilir misin lütfen?)
Örneğin;
Tabete kuremasu ka
Yiyebilir misin lütfen?
Nonde kuremasu ka
İçebilir misin lütfen?
İzin istemek
Te form+mo iidesu ka
Gelmek:kuru
Kuru te-form:kite
Örneğin
# Gelebilir miyim?
Kitemo iidesu ka.
# Hai,ii desu
Evet,yapabilirsin.
# Hai,dôzo
Tamam.
# İie,ikemasen.
Hayır yapamazsın
# İie,chotto
Hayır,sevmedim.
# Anata to kitemo iidesu ka
Seninle gelebilir miyim?
Sensei ni shitsumon shite mo ii desu ka?
Öğretmene soru sormama izin verir misiniz? (İzin isteme)
neden-sonuç
Bu sefer ‘ve’ yerine ‘bu yüzden ‘ anlamı verir.
1.cümle 2.cümleyi anlatmaktadır.
Örneğin;
# Çalışıyorum, seninle olamam.
Hataraite, kimi to issho ni iru koto wa dekimasen