İtalyanca Fiil

İtalyanca fiil bizim dilimizden çok farklı değil İsimlerin yapmış oldukları hareketlerdir.

Fiil ,eylem kelimesidir ve 4 unsura bağlıdır.

çekim / zamanı anlatmak için gereklidir.

kip / haber,emir,dilek kip çekimleri mevcut.

konu / kişiye bağlıdır.

zaman / olayın ne zaman olduğunu aldığı çekim ile anlatır.

Bizim dilimizde 3 çeşit fiil anlamlarına göre sıralanır.

İş fiilleri

neyi,kimi sorularına cevap verir.bu işten etkilen bir nesne vardır.

fiile ‘onu’ eklersek anlamlı olur.

kazmak,takmak, içmek, kullanmak,öldürmek, yutmak, incitmek,ısıtmak,toplamak,çalmak,karıştırmak,büyütmek, dengelemek,kesmek,
dinlemek, sürmek, görmek, bulmak, , sevmek…gibi

Oluş fiilleri

bir varlıkta kendiliğinden olan oluşum.neyi kimi sorularına cevap vermez.’onu’ kelimesi olmaz.

kararmak,bayatlamak,soğumak,morarmak, küflenmek, kızarmak,zayıflamak,paslanmak, uzamak, büyümek, solmak, acıkmak, ağarmak,erimek, olgunlaşmak, çürümek,hastalanmak, körelmek, pişmek, soğumak,sararmak,

Durum fiilleri

‘onu’ yok

yürümek,çıkmak,uyumak, dinlenmek, oturmak, susmak,yüzmek,gülmek, ağlamak, durmak, uzanmak, gelmek, koşmak, bakmak, korkmak, durmak, bulunmak

İtalyanca fiil üç çeşitdir. Bunlar mastar ekleridir.

-ARE ile biten mastar şekli
-ERE ile biten mastar şekli
-İRE ile biten mastar şekli

GEÇİŞSİZ FİİLLER

Verbi transitivi

Çoğunlukla doğrudan özne ile bağlantılıdır.

Özne ile alakalı hareketi anlatır yada doğruda nesneyi yapandır.

Herhangi bir edat takıntısı almadan,yani -e,-a,-de,-da gibi ekler almadan kullanılan fiillerdir.

Bu fiiller neyi ve kimi sorularına cevap verebilirler.

Geçmiş zamanda geçişli fiiller AVERE(sahip olmak) yardımcı fiili ile kullanılır.

Cümlelerin kalıbı,

özne+fiil+nesne ,bu cümlelerde nesne yada ismin -i hali kullanılır.

Ben kahve içtim
Ho bevuto caffè derken ‘neyi’ içtim. Kahveyi içtim

Bazen nesneyi hatırlatır ama cümlede yoktur.

öğle vakti geç yedim.
Ho avuto un pranzo in ritardo.
Burda bir şey yediği anlaşılıyor ama nesne yok.

beklemek (kimi bekledi) aspettare.
satın almak (neyi satın aldı) comprare.
içmek. ( neyi içti)bere
yemek. (neyi yedi)mangiare
dövmek. (kimi dövdü)battere

GEÇİŞLİ FİİLLER

Verbi intransitivi

Bu fiillerde özne yada nesneye bağlı değildir.Bir hareketi değil ,durum,hal,şart bildirir.Bu fiiller için herhangi bir kural yoktur.Herşey gene ezberimize kalıyor.

bazıları
succedere, uscire, venire,stare, morire,piacere, andare, arrivare, costare,partire, cadere, costare, crescere, diventare, durare, entrare, morire, restare, essere,rimanere, (ri)tornare, sembrare,

Ne zaman(quando),nasıl(come),ne kadar zaman için(per dove),nerede(dove) soruları sorulur.

Geçmiş zamanda hem essere hemde avere kullanılır.

Okula araba ile gittim.(nasıl gittin)
Sono andato a scuola con l’auto

Dönüşlü fiilller

İtalyanca fiil de dönüşlü fiiller ,dönüşlü zamirlerle kullanılır.Kelimenin son -e ‘si atılır ve -si gelir.

See myself
vedermi
kendimi görmek.

guardarmi allo specchio
look at myself in the mirror
Aynada kendime bakmak

ÇEKİMSİZ FİİLLER

ULAÇ-ORTAÇ-MASTAR

Bazı fiiller çekimsizdir. Bu çekimsiz fiiller üçe ayrılır.

1- Mastar-gerund (ulaç)

Ödevimi yaptıktan sonra televizyon izliyorum.
dopo aver fatto i compiti, guardo la TV
After I do my homework, I watch TV.

mastar fiiller – infinitive verbs

Çekimsiz fiillerden -mastar fiilerde zaman aralığı yoktur ve bu fiiller: ‘kök’ fiilleridir.
iki tür mastar fiil vardır.
şimdiki zaman
geçmiş zaman

Present,şimdiki zaman

‘tu’ ile emir cümleleri

don’t come!
gelme!
non venire!

don’t eat!
Yeme!
non mangiare!

Ünlem ve soru cümleleri

How can I come?
Nasıl gelebilirim?
Come posso venire?

who can ı go with?
Kiminle gidebilirim?
con chi posso andare?

Özne olarak kullanılır.

usare troppo zucchero è non buono
using too much sugar is not good
çok fazla şeker kullanmak iyi değil

bazı edatlar ile

Ho intenzione di chiamare.
I’m going to call.
Ben arayacağım.

yardımcı fiiller ile

I want to make a cake.
Pasta yapmak istiyorum.
Voglio fare una torta.

Past,Geçmiş zaman

‘dopo’dan sonra kullan
(avere geçmiş zamanda ‘e’si düşer)

after I sleep I feel good.
uyuduktan sonra kendimi iyi hissediyorum.
dopo aver dormito mi sento bene.

After I do my homework, I watch TV.
Ödevimi yaptıktan sonra televizyon izlerim.
Dopo che fare compiti a casa, guardo la TV.

2- Participles_Ortaç

Katılımcılar bir sıfat olarak kullanılır ve ismi tanımlar
İtalyanca fiiller de İki tip ortaç vardır.
şimdiki zaman
geçmiş zaman

Present,Şimdiki zaman ortacı

present participles,participio presente (süylüyorum..,geliyorum..)
‘Hangi’ sorusuna cevap verir.

Örnek;boiling water(acqua bollente)
kaynayan su
kaynamak :bollire-ire : boll+ente : bollente(kaynayan)

Are ante
Ere ente
İre ente

Sıfat olarak kullanılır.

The preschool children are differently.
Okul öncesi çocuklar farklıdır.
I bambini in età prescolare sono diversamente.

İsim olarak kullanılır.

insegnare :öğrenmek
insegn-are:insegn+ante :insegnante(öğretmen)

She is a wonderful teacher.
O harika bir öğretmendir.
Lei è un’insegnante meravigliosa.

Fiil olarak kullanılır.

the speaking students in the class will be punished.
Sınıfta konuşan öğrenciler cezalandırılacak.
gli studenti parlanti nella classe saranno puniti.

PRESENT PARTİCİPLES,düzensizler

trarre -traendo
fare -facendo
porre -ponendo
soddisfare -soddisfacendo
tradurre -traducendo

Geçmiş zaman ortacı

Are ato
Ere uto
İre ito

sıfat olarak

pulire :temizlemek
pul-ire : pul+ito :pulito(temiz)

leave the car clean.
Arabayı temiz bırak.
lasciare l’auto pulito.

bileşik zamanlarla kullanılır

passato prossimo-trapassato prossimo

Quando venuto a casa, inizia a ballare.
Eve geldiğinde, dans etmeye başlar.
When he comes home, he starts dancing

present perfect=essere-avere(present tense)+past participle
future past=essere-avere(future)+past participle
conditional past tense=essere-avere(conditional)+past participle
past perfect=essere-avere(imperfect)+past participle

PAST PARTİCİPLES,düzensizler

İtalyanca fiil arasında düzensiz olan bir çok fiil var. Bu fiilleri bu halleriyle ezberlemeniz lazım.

açmak için
açmak
içmek
kapatmak
düzeltmek
boyamak
söylemek
tartışmak
yapmak / yapmak
okumak
kaybetmek
izin vermek
ağlamak
söz vermek
azaltmak
kırmak
seçmek
yazmak
harcamak
gerçekleşmesi için
tercüme etmek
Görmek
kazanmak
yaşamak
ölmek
acı çekmek
gelmek
açık
açıldı
sarhoş
kapalı
düzeltilmiş
boyalı
dedim
tartışılan
yapılması / yapılmış
okumak
kayıp
izin
ağladım
söz
indirimli
kırık
seçilmiş
yazılı
harcanmış
olmuş
tercüme
görüldü
won
yaşamış
vefat etti
acı
Hadi

accendere
aprire
bere
chiedere
correggere
dipingere
dire
discutere
fare
leggere
perdere
permettere
piangere
promettere
ridurre
rompere
scegliere
scrivere
spendere
succedere
tradurre
vedere
vincere
vivere
morire
soffrire
venire
acceso
aperto
bevuto
chiesto
corretto
dipinto
detto
discusso
fatto
letto
perso
permesso
pianto
promesso
ridotto
rotto
scelto
scritto
speso
successo
tradotto
venduto
vinto
vissuto
morto
sofferto
venuto

3- Gerund-ulaç

Gerunds (gerundio) cümledeki eylemi niteler.İki cümle arasında bir ilişki kurar.
Ulacın öznesi : fiilin öznesi : aynı olmak zorundadır.
İki bölüme ayrılır.
şimdiki zaman
geçmiş zaman

Present,Şimdiki zaman ulacı

Are ando
Ere endo
İre endo

eylemin nasıl gerçekleştiğini açıklamak

lei vo a casa correndo.
I’m going home running.
Eve koşuyorum.

Uygulanan aracı belirtmek için

I made money by working.
Çalışarak para kazandım.
Ho fatto soldi lavorando.

eylem gerçekleştiğinde oluşan başka bir eylemi belirtmek için

he woke me by knocking the door.
Kapıyı çalarak beni uyandırdı.
mi ha svegliato bussando alla porta.

Sebep ve sonuç

You will grow up by drinking milk.
Süt içerek büyüyeceksin.
Crescerai bevendo latte.

Geçmiş-Ulacı

Are ando-verb(ato
Ere endo-verb(uto
İre endo-verb(ito)

iki eylem arasındaki ilişkiyi nitelemek

dopo avendo aperto la porta sono entrato a casa.
after having opened the door I entered home.
Kapıyı açtıktan sonra eve girdim.

Sebep-sonuç

I can not find my pictures because I’ve deleted all the files.
Resimlerimi bulamıyorum çünkü tüm dosyaları sildim.
Non riesco a trovare le mie foto Perché avendo cancellato tutti i file.

Düzensiz fiiller

1. bere
2. comporre
3. dar
4. dedurre
5. dire
6. fare
7. introdurre
8. produrre
9. ridurre
10.stare
11.supporre
12.tradurre
13.andare
14.avere
15.capire
16.volere
17.essere
18.potere
19.sapere
20.vedere

1.bevendo
2.componendo
3.dando
4.deducendo
5.dicendo
6.facendo
7.introducendo
8.producendo
9.riducendo
10.stando
11.supponendo
12.traducendo
13.andando
14.avendo
15.capendo
16.volendo
17.essendo
18.potendo
19.sapendo
20.vendendo

ZARFLAR

YARDIMCI FİİLLER