İspanyolca fiil de her yabancı dilin fiili gibi çekimleniyor.
İçindekiler
İspanyolca’da fiiller (verbos), eylemi ifade eden kelimelerdir ve cümlelerdeki temel özne-çekim ilişkisini belirlerler. İspanyolca fiilleri çeşitli zamanlarda ve çekimlerde kullanılıyor. İşte İspanyolca’da yaygın olarak kullanılan bazı fiil örnekleri ve temel bilgiler:
1. -ar Fiilleri:
- Hablar (konuşmak): Yo hablo (Ben konuşurum), tú hablas (Sen konuşursun), él/ella/usted habla (O konuşur), nosotros/nosotras hablamos (Biz konuşuruz), vosotros/vosotras habláis (Siz konuşursunuz), ellos/ellas/ustedes hablan (Onlar konuşur).
- Caminar (yürümek): Yo camino, tú caminas, él/ella/usted camina, nosotros/nosotras caminamos, vosotros/vosotras camináis, ellos/ellas/ustedes caminan.
2. -er Fiilleri:
- Comer (yemek): Yo como, tú comes, él/ella/usted come, nosotros/nosotras comemos, vosotros/vosotras coméis, ellos/ellas/ustedes comen.
- Beber (içmek): Yo bebo, tú bebes, él/ella/usted bebe, nosotros/nosotras bebemos, vosotros/vosotras bebéis, ellos/ellas/ustedes beben.
3. -ir Fiilleri:
- Vivir (yaşamak): Yo vivo, tú vives, él/ella/usted vive, nosotros/nosotras vivimos, vosotros/vosotras vivís, ellos/ellas/ustedes viven.
- Escribir (yazmak): Yo escribo, tú escribes, él/ella/usted escribe, nosotros/nosotras escribimos, vosotros/vosotras escribís, ellos/ellas/ustedes escriben.
Diğer Önemli Fiiller: (yardımcı)
- Ser (olmak): Yo soy, tú eres, él/ella/usted es, nosotros/nosotras somos, vosotros/vosotras sois, ellos/ellas/ustedes son.
- Estar (bulunmak): Yo estoy, tú estás, él/ella/usted está, nosotros/nosotras estamos, vosotros/vosotras estáis, ellos/ellas/ustedes están.
- Ir (gitmek): Yo voy, tú vas, él/ella/usted va, nosotros/nosotras vamos, vosotros/vosotras vais, ellos/ellas/ustedes van.
Bu örnekler, İspanyolca’da sıkça kullanılan fiil örnekleridir. Her fiil, belirli bir çekim düzenine tabidir ve cümle içinde kullanımına göre değişiklik gösterebiliyor. İspanyolca’da fiiller, dilbilgisi kurallarına göre çeşitli zamanlarda ve kişilerde çekimleniyor.
Bu hareketleri belirtmek için ne zaman olduğu hakkında bilgi vermemiz gerekir.Bu süreçte zaman kavramı işin içine giriyor.
| Sıfatlar | varlıkları niteler, |
| isimler | Varlıkları adlandırır |
| Zarflar | bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer(nereye) zaman(ne zaman),durum (nasıl) ve miktar (ne kadar)bakımından niteleyen kelimelerdir. Zarflar, paragraf içersindeki sorulara verilen cevaplarını oluşturur. |
| fiiller | de varlıkların yaptıkları hareketlerin durumlarını anlatır. |
- Anlam ve kullanış bakımından
- türleri bakımından gruplara ayrılıyor.
- Fiilimsiler
- Yardımcı fiiller
- Haber – Tener – Hacer
- Ser – Estar
- Deber-Tener
Form nasıl oluşturuluyor?
İspanyolca fiil formları, fiillerin çekimlenmesiyle oluşturuluyor. Fiiller, kişi, zaman, çoğul/tekil ve kip durumlarına göre değişir. İspanyolca fiil formlarını oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
- Fiilin kökünü belirleyin: Fiilin kökü, fiilin asıl anlamını taşıyan kısmıdır. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin kökü “habl-“dir.
- Şahıs eklerini ekleyin: Fiili, özneye (şahsa) göre çekimlemek için şahıs eklerini kullanın. Şahıs ekleri, fiilin özneye göre nasıl değişeceğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “yo” (ben) için çekimlenmiş hali “hablo” dur..
- Zaman eklerini ekleyin: Fiilin zamanını belirlemek için zaman eklerini kullanın. Zaman ekleri, fiilin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “geçmiş zaman” çekimlemesi “hablé” şeklindedir.
- Kip eklerini ekleyin: Fiilin niyetini veya gerçekleşme şeklini belirlemek için kip eklerini kullanın. Kip ekleri, fiilin niyetini veya gerçekleşme şeklini gösterir. Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “şartlı kip” çekimlemesi “hablaría” şeklindedir.
Bu adımları izleyerek fiilin köküne uygun şahıs, zaman ve kip eklerini ekleyerek İspanyolca fiil formlarını oluşturabilirsiniz. Her fiilin çekimlemesi kurallara bağlıdır, bu nedenle fiillerin çekimlenmesi için dilbilgisi kurallarına dikkat etmek önemlidir.
Elverişlilik (Aspecto de la acción)
- Düzenli fiillerde, fiilin kök hali elverişlilik (infinitivo) olarak adlandırılıyor ve “-ar”, “-er” veya “-ir” ile biten bir biçimdedir buna örnek olarak: hablar (konuşmak), comer (yemek), vivir (yaşamak).
Sayı (Número)
- İspanyolca’da, fiiller tekil (singular) veya çoğul (plural) olarak değişir. Bu, fiilin hangi sayıda nesne veya konuyla ilişkili olduğunu belirtir. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum) – Nosotros hablamos (Biz konuşuruz).
Şahıs (Persona)
- Fiiller, şahıslara (kişilere) bağlı olarak çekimleniyor. İspanyolca’da birinci, ikinci ve üçüncü tekil ve çoğul şahıslar vardır. Bu, fiilin hangi şahsa ait olduğunu belirtir. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum) – Tú hablas (Sen konuşursun) – Él/Ella habla (O konuşur) – Nosotros hablamos (Biz konuşuruz) – Ellos/Ellas hablan (Onlar konuşurlar).
Çatı (Voz)
- Fiiller, etken çatı (voz activa) veya edilgen çatı (voz pasiva) olarak kullanılıyor.
- Etken çatı: Fiilin normal hali olan etken çatıda, eylem özne tarafından gerçekleştiriliyor. Örneğin: Yo hablo (Ben konuşurum).
- Edilgen çatı: Edilgen çatıda, eylem özne tarafından gerçekleştirilmez ve özel bir çekim kullanılmaz. Fiilin sonuna “-se” eklenir. Örneğin: La carta fue enviada (Mektup gönderildi).
Bu açıklamalar, İspanyolca fiil anlatımında kullanılan temel kavramlardır. Fiillerin çekimlenmesi, elverişlilik, sayı, şahıs ve çatı gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
Kip nedir?
İspanyolca’da “kip” (modo) fiillerin zaman, şekil ve niyetlerini belirtmek için kullanılan bir terimdir ve ayrıca fiillerin nasıl kullanıldığını, eylemin zamanını, gerçekleşme şeklini ve niyetini ifade etmeyi sağlar.
İspanyolca’da yaygın olarak kullanılan kipler şunlardır:
- Şimdiki Zaman (Presente): Fiilin şu anki bir eylemi veya genel bir gerçeği ifade etmek için kullanılıyor. Örneğin: hablo (konuşuyorum), comes (yiyorsun).
- Gelecek Zaman (Futuro): Fiilin gelecekte gerçekleşecek bir eylemi ifade etmek için kullanılıyor. Örneğin: hablaré (konuşacağım), comerás (yiyecesin).
- Geçmiş Zaman (Pretérito): Fiilin geçmişte gerçekleşmiş bir eylemi ifade etmek için kullanılıyor. Örneğin: hablé (konuştum), comiste (yedin).
- Koşul Kipi (Condicional): Fiilin bir koşula bağlı olarak gerçekleşecek bir eylemi ifade etmek için kullanılır. Örneğin: hablaría (konuşurdum), comerías (yerdin).
- Emir Kipi (Imperativo): Fiilin bir emir veya rica ifade etmek için kullanılır. Örneğin: habla (konuş), come (ye).
Bu kipler, fiillerin farklı zamanlarda, farklı niyetlerle ve farklı şekillerde kullanılmasını sağlar. İspanyolca’da fiil çekimleri ve kip kullanımı oldukça önemlidir, çünkü doğru kip kullanımı, cümlelerin anlamını ve zamanlamasını etkiler.
Şahısın düşüncelerine göre fiil değişiklik gösterir.
Ali içiyor.(Ali bebe) eylemi konuşan kişi yapmıyor. Sadece anlatıyor.
Ali’nin bunu içeceğini sanmıyorum
(No creo que Ali beber)Ali içecek mi bilinmiyor. Konuşan kişi fikrini söylüyor.
İç Ali.
bebe Ali
Burada da isteğini belirtiyor.
Ek nedir?
İspanyolca’da fiiller, çekimlenerek farklı kişi, zaman, çoğul/tekil ve kip durumlarına göre değişir. Fiillerin bu değişimleri için ekler kullanılır ve bu Eklere “afijos” denir ve fiillere eklenerek çekimlenir.
İspanyolca’da fiillerin eklenen eklerine göre çekimlenmesi şu özelliklere bağlıdır:
Şahıs Ekleri (Desinences Personales)
Fiiller, özneye (şahsa) ve zamana göre Şahıs ekleri, fiilin özneye göre nasıl değişeceğini gösterir.
Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “yo” (ben) için çekimlenmesi “hablo” şeklindedir.
Zaman Ekleri (Desinences Temporales)
Fiillerin zamanı, zamana bağlı olarak değişir. Zaman ekleri, fiilin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini gösterir.
Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “geçmiş zaman” çekimlemesi “hablé” şeklindedir.
Kip Ekleri (Desinences Modales)
Fiillerin niyeti veya eylemin gerçekleşme şekli kiplere göre değişir. Kip ekleri, fiillerin niyetini veya gerçekleşme şeklini gösterir.
Örneğin, “hablar” (konuşmak) fiilinin “şartlı kip” çekimlemesi “hablaría” şeklindedir.
Bu ekler, fiillerin çekimlenmesini sağlar ve cümledeki zamana, özneye ve niyete göre değişiklik gösterir. İspanyolca fiil çekimleri ve ek kullanımı, dilin temel yapılarından biridir ve dilbilgisi kurallarına göre uygulanır.