Dilek kipi
İspanyolca dilek kipi olası eylemleri anlatır,bir zaman birimi değildir.fiilin ruh halidir.Kişi nasıl hissediyorsa onu anlatır.
Olay henüz olmamıştır ve bir isteğe bağlıdır ya da yapılmayacaktır. Zamanlar Türkçe’de de olduğu gibi üç ana zamandır. İspanyolca’da bu zamanların karışık olan yanı bu zamanların hikaye zamanlarının olması.
- şimdiki
- geçmiş
- gelecek
yakın geçmiş
miş’li geçmiş
Konuşanın konuştuğu ana yakın, geçmiş olayların ve tamamlanmış olan olayları ifade etmek için kullanılır. Konuşulan olay günümüzde de geçerlidir.Duygu ve arzuları ifade eden bazı kelimeler içeren cümlelerde kurulabilir.
olayların yapılması bir isteğe bağlıdır.Olaylar gerçek değil amaç,kuşku,üzüntü …içerir.
-geçmiş gelecek,şimdiki zaman da olabilir.
| FİİLLER |
| Yapılmamış Yapılması isteğe bağlı. Gerçekleşmesi kuşkuludur. Konuşanın kişisel düşüncelerine bağlıdır. |
| ZAMAN |
| Emir kipi cümleleri dışında Hiçbir temel cümlede kullanılmaz. Yan cümlelerde kullanılır. |
| YAN CÜMLE |
| İstek,Dilek,üzüntü,korku…içeren eylemler, QUE bağlacı ile temel cümleye bağlanır. Temel cümle : eylemin: ,ne istediğini?,ne beklediğini?,neden korktuğunu? …Bildiren cümledir. Beni arayacağını umuyorum. Espero que me llames. Espero : umuyorum TEMEL CÜMLE llames : arayasın.YAN CÜMLE Yan cümle :que ile temel cümleye bağlanarak :Temel cümle deki eylemi açıklar :neyin istendiğini, umulduğunu ifade eder. |
İspanyolca dilek kipi ‘nin zamanlara göre tanımlamaları:
| Presente | Preterito imperfecto |
| Tamamlanmamış | Tamamlanmamış |
| ..sam ..yım Şimdiki zaman Haber kipi:..yorum …cağım | ..saydım Geçmiş-gelecek zaman Haber kipi:…yordum ….ştım …şırdım |
| Preterito perfecto | Preterito pluscuamperfecto |
| Tamamlanmış | Tamamlanmış |
| ..mış olayım Geçmiş-gelecek zaman Haber kipi:..ştım …kış olacağım | ..mış olsaydım Geçmiş-gelecek zaman Haber kipi:…mıştım …mış olurdum |
İspanyolca dilek kipi ‘nin duygulara göre örneklerle anlatımı ile bu konuyu tam anlayabiliriz.
DİLEK-İSTEK
Dilek kipinin öznesi ile yan cümlenin öznesi aynı ise:
Dilek kipine gerek yoktur.
Yan cümlede fiilin mastar hali kullanılır.
İçmek istiyorum
Quiero (istiyorum)beber (mastar halinde : içmek) : özne aynı
İçmeni istiyorum.
Quiero que bebas (istiyorum ki içesin)
ŞÜPHE
Soru ve olumsuz cümleler anlatır.
Onun buraya geldiğini sanmıyorum.OLUMSUZ düşünce
No creo que haya venido aquí
Onun buraya geldiğini sanıyorum.OLUMLU(Dilek kipine gerek yok)
Creo que has venido aquí
Onun geldiğini sanıyormusun?sence geldi mi?SORU
¿Crees que haya venido?
1.Ve 2. Cümlelerdeki özneler farklıyken:duygusal düşüncelerde bulunmak
Gelmediğine üzüldüm(gelmemen beni üzdü.)
Siento que no hayas venido
Beni arayacağını umuyordum.
Esperaba que me llamaras.
GEREKLİLİK
Eylem gerçek olmalı.
Genel konulardan bahsediyorsak:Dilek kipi yerine mastar kullanılır.
Sessiz yürümek gerekiyor.(genel bir eylem)
Es necessario caminar (mastar) en silencio.
Sessiz yürümemiz gerekiyor.(genel değil)
En necessario que caminemos
Gerçek bir eylem ise : haber kipi
Beni aradığı doğru
Es cierto que me llamó
Gerçek olmayan bir eylem ise: Dilek kipi kullanılır
Beni aradığından şüpheliyim.
Dudo que me hayas llamado
GELECEK ZAMAN
kullnılan zarflarla iki cümle bağlanır.
Antes de que : -den önce(before)
Annem gelmeden önce uyuyacağım
Dormiré antes de que venga (dilek kipi:present) mi madre
Después de que :-den sonra(after)
Luego que:..nde
Annem geldikten sonra uyuyacağım.
Dormiré después de que llegue (dilek kipi:present) mi madre
Mientras que:-iken
Annem evdeyken uyuyacağım.
Dormiré mientras que mi madre están en casa
Hasta que :-ceye kadar
Annem gelinceye kadar uyuyacağım
Dormiré hasta que venga mi madre
AMAÇ BİLDİREN edatlardan sonra:dilek kipi
Eylem bitmiş ise :Dilek kipi kullanılmaz.
Para que : ..mesi için(so that)
Fin de que (porpouse of)
Okuması İçin bir not yazacağım.
Escribiré (gelecek)una nota para que él la lea (Dilek kipi : present)
Sin que :..meden (without)
Notu okumadan gitmeyeceğim.
No me iré (gelecek)sin que lea(dilek kipi:present)la nota.
Con tal de que :..mesi şartıyla(provided that)
Benimle gelmesi şartıyla sinemaya gideceğim.
İré al cine con la condición de que vengas(dilek kipi:present) conmigo.
Dado que : ..den dolayı(in case that)
Bir ihtiyaç, bir tavsiye veya bir arzuyu ifade edenler
| Davet etmek engel olmak ısrar etmek ihtiyaç izin vermek sipariş vermek sormak tercih etmek zorlamak | invitar queto impedir queto insistir en queto necesitar queto permitir queto mandar queto pedir queto preferir queto hacer queto |
Duygularımızı ifade edenler
| adil garip inanılmaz kolay mutlu olmak şaşırmak yararlı zor | es justo queit’s es extraño queit’s es increíble queit’s es fácil queit’s alegrarse de queto sorprenderse que es útil que es difícil queit’s |
Bir fikir belirtmek,herhangi bir şeyde şüphelendiysek
| belli değil muhtemelen muhtemel mümkün görünüyor öyle değil | no es evidente que tal vez es probable que es posible que parecer que no es que |
Zamanla ilgili görüş bildirirken
| böylece -dek,değin sonra uzakta en kısa sürede | así que hasta que despues de que en cuanto Tan pronto como |
Anlattığımız cümlede bir kesinlik varsa
| belki göre nerede öyle ki | quizás según donde de modo que |
Bence sen yapabilirsin Creo que puedes hacerlo
Belki yüzebilirsin Quizás puedas nadar
Hiç bir şekilde dilek kipi almayanlarda var
| aynı şekilde çünkü ….zamandan beri | así comon porque ya que |
İspanyolca dilek kipi zamanlara göre ayrılmaktadır. Aşağıda zaman farklılıklarını izleyelim.
Dilek kipi-şimdiki zaman
presente subjuntivo
İspanyolca dilek kipi zamanları arasında şimdiki zamanla başlayalım. Şimdiki ve ya gelecek zamanda gerçekleşmesi istenen eylemi anlatır.Tanımda da anlatılan şimdiki zaman Dilek Kipi sadece şimdiki zaman ile anlatılmaz. yakın geçmiş ,gelecek zaman …da olabilir.Bu durum temel cümledeki fiile bağlıdır.
duygu olmalı
arzu,dilek olmalı (korkarım(tengo miedo de),mutluyum…)
kişiye özel olmayan ifade (bu iyi,bu kötü,bu önemli…)
istek olmalı(ısrar ediyorum…)
red olmalı(İnanmıyorum-no creo que-reddediyorum,Hiç öyle düşünmüyorum…)
keşke olmalı
Onun gelmesini istemiyorum
No quiero que ella venga ( dilek-şimdiki)
Onun gelmesini yasaklamış bulunuyorum.
To le prohibo que venga(geçmiş zaman)
Onun gelmesini yasaklayacağım.
Le prohibiré que venga.
Özne + istem fiili +que + farklı özne + Dilek kipi fiili
Özne + şüphe fiili +que + farklı özne + Dilek kipi fiili
Özne + duygu fiili +que + farklı özne + Dilek kipi fiili
| ar ile bitenler | er and -ir ile bitenler |
| e es e emos éis en | a as a amos áis an |
Korkarım ki görmüyorlar.
Me temo que no lo vean
(Görmemelerinden korkuyor.)
Gerekiyor ki öğretmen gelsin .
Öğretmenin gelmesi gerekiyor.
Es necesario que el maestro vengas.
Geç yatmanı istiyorum.
I want that you sleep late.
Quiero que duermas hasta tarde.
Arabayı hareket ettirmeniz gerekiyor.
Es necesario que muevas el auto.
İt is necesssary that you move the car.
Allah seninle olsun.
Allah sea contigo.(ser-olmak fiili dilek kipi şimdiki zaman çekimi)
Dilek kipi fiile bağlıdır.Bazen:şimdiki zaman,yakın geçmiş,gelecek zaman da olabilir.Bu konuşan kişinin fiille olan ilişkisine,isteğine bağlıdır.
Senin gelmeni istemiyorum.
No quiero que vengas.(şimdiki zaman)
Senin gelmeni yasaklıyorum.(şimdiki zaman)
Te prohibo gue vengas
Gelmenizi yasaklamış bulunuyorum.
te he prohibido que vengas(preterito perfecto)(yasakladım)
Senin gelmeni yasaklayacağım.(futuro imperfecto)
Te prohibiré que vengas.
I will have forbidden you to come(futuro perfecto)
Gelmen yasak olacak.
habér prohibido venir.
dilek kipi- geçmiş zaman
preterito imperfecto de subjuntivo
Şimdiki ,geçmiş, gelecek zamanlarında yapılması istenen eylemleri ifade etmek için kullanılır.
Önemli olan eylemin tamamlanmamış olmasıdır.
Onlara bana bakmamalarını söyledim.
Les dije que no me miraran.
-ar ,-er,-İr ile biten fiilerin:
3.çoğul şahıs (haber kipi-di’li geçmiş çekimlerinden) (-ron) eki kaldırılır ve -ra,-se ekleri eklenerek bu zamanın çekimini yapabiliriz.
| Ra takıları | Se takıları |
| Konuşma dilinde kullanılır. ra ras ra Ramos rais ran | Literatür dili Se Ses Se Semos Seis Sen |
| caminar(yürümek) | caminar |
| preterite | preterite-dilek kipi ra/se |
| caminé caminaste caminó caminamos caminasteis caminaron | caminara / caminase caminaras /caminarse caminara /caminase camináramos /caminásemos caminarais /caminaseis caminaran /caminasen |
| Yan cümle | temel cümle |
| preterito-dilek kipi | Preterito indefinito İmperfecto dili geçmiş,milli geçmiş,şimdiki zaman Basit-bileşik şart kipi |
Gerçek bir eylem ,gerçekleşmemiş gibi ifade edilir.(geçmiş zaman,şimdiki zaman hikayesi,potential simple(would zamanı)
Teyzem geldi.
Mi tía vino
Teyzemin gelmiş olduğunu sanmıyordum
No pensé que la tía había llegado.
Bir isteği yada dileği ifade edebilir.
yan cümle:preterito imperfecto
ana cümle:di’li geçmiş,miş’li geçmiş,şimdiki zaman hikayesi ya da basit ,bileşik şart kipi olabilir.
Sana susmanı söyledim.
Te dije(preterito indefinido) que te callaras
I wish he had dressed
Ojalá se hubiera vestido
Giyinmiş olmasını isterdim
İf-then cümleleri kullanabiliriz
If they had climbed, they would have take photo
Si hubieran escalado, habrían tomado una foto
Tırmandılarsa fotoğraf çekebilirler
gelecek zaman-dilek kipi
futuro imperfecto de subjuntivo
Şimdiki ya da gelecek zamanlarda yapılması istenen arzu edilen şeyleri ifade eder.
3.çoğul şahıs(-ron)eki çıkarılır ve aşağıdaki re konur.
ar ,er, ir
e
es
e
emos
eis
en
3.çoğul şahısın geçmiş zaman (preterito ) çekiminden : (-ron) kaldırılır ve -re zaman takısı eklenir.
Bu zaman kullanılmamaktadır.
Bu zaman yerine şimdiki zamanın Dilek ve haber kipini kullanabiliriz.
Ödevimi bitirirsem sinemaya gideriz.
Si hubiere termino mi tarea,iremos al cine.
Hikaye-dilek kipi
preterito perfecto de subjuntivo
Bu zaman da her zaman olduğu gibi konuşan kişinin istekleri önemlidir.
Geçmişte tamamlanmış olması istemi vardır.
Ali’nin ödevini yapacağını sanmıyorum.
No creo que Ali haga(şimdiki zaman-dilek) su tarea.
Tamamlanmamış bir eylem için gelecek veya şimdiki zamanda ifade edilir.
Ali’nin ödevini yapmış olduğunu sanmıyorum.
No creo que Ali haya hecho(yakın geçmiş-dilek) su tarea.
Burada yakın geçmişte tamamlanmış olduğu ihtimali var.
Haber( şimdiki -Dilek kipi çekimi) + ortaç
Haya
Hayas
Haya
Hayamos
Hayáis
Hayan
preterito perfecto de subj.
preterito perfecto de ind.(haber kipi yakın geçmiş)
futuro perfecto de ind.(haber kipi-gelecek)
bu zamanların karşışılığıdır.
Geçmişte tamamlanmış olası arzu edilen şüpheli veya kesin olayları ifade etmek için kullanılır.
Arkadaşımın bu filmi seyretmiş olduğunu sanmıyorum.
No creo que mi amigo haya visto esta película.
visto:ver fiili ortacı
miş’li geçmiş zaman hikayesi-dilek kipi
preterito pluscuamperfecto de subjuntivo
Geçmişte tamamlanmış olan bir olaydan önce bitmiş olması istenen başka bir olayı ifade eder.
Onları aramamalarını söyledim
Les dije que no los llamaran
Onları dün aramamalarını söyledim.
Les dije que no los llamaran ayer.
Onları bugün aramamalarını söyledim.
Les dije que no los llamaran Hoy.
Görüldüğü gibi eylemler hangi zamanda olursa olsun tamamlanmamıştır.
| se | ra |
| hubiese hubieses hubiese hubiésemos hubieseis hubiesen | hubiera hubieras hubiera hubiéramos hubierais hubieran |
haber (preterito imperfecto-dilek kipi çekimi) + ortaç
Teyzemin geldiğini bilmiyordum.
No sabía que tu tía hubiera venido.
Bu kitabı okuduğunu bilmiyordum.
No sabía que hubiera leido este libro
No sabía:bilmiyordum
Bunu hiçkimse yapmazdı.
Nadie hubiera hecho eso.